نام پژوهشگر: ایرج مهرگان

بررسی بیوسیستماتیکی تیره loranthaceae در ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان - دانشکده علوم پایه 1389
  پگاه زنجانچی   شهریار سعیدی مهرورز

تیره ی loranthaceae دارای 3 سرده با 5 گونه ی نیمه انگل در ایران است. سرده های این تیره، اساساً در نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان گسترش دارند. سرده های این تیره، در دو منطقه ی جغرافیایی از جمله نواحی البرز و قسمت های مرکزی ایران پراکنش دارند. تنها یک گونه به نام viscum album، در مناطق معتدل و سرد نیز یافت می شوند. تاکسون های موجود در ایران که در این آنالیز مورد بررسی قرار گرفتند شامل سرده loranthus jacq. است که خود دو گونه دارد : l. europaeus و l. grewinkii ، سردهviscum l. با دو گونه v. album و v. laxum، و arceuthobium oxycedri . سرده l. europaeus که انگل درختان بلوط است و l. grewinkii که بر روی درختان گلابی و بادام مشهود است. سرده های v. album و v. laxum که به درختان مختلفی حمله می کنند و arceuthobium oxycedri، که به وفور در جنگل های سرو در استان سمنان یافت می شوند. تمام dna با استفاده از روش ctab تغییر یافته، از نمونه های تازه و هرباریومی جدا شده و قطعات nrdna its وcptrnl-f تکثیر و توالی یابی شدند. در این مطالعه 27 تاکسون (24 تاکسون در آنالیز cptrnl-f، 23 تاکسون در آنالیز nrdna its و 20 تاکسون در آنالیز ترکیبی) به عنوان درون گروه و 3 تاکسون به عنوان برون گروه انتخاب شدند. توالی های nrdna its و cpdna trnl-f برخی از تاکسون ها نیز از بانک ژنی برداشته شد. به منظور بازسازی روابط فیلوژنی تیره ی loranthaceae و بررسی میزان خویشاوندی این تیره با سایر تیره های راسته ی santalales، داده های مولکولی با استفاده از روش بیشینه صرفه جویی تعبیه شده در نرم افزار paup* 4.b10 و tnt v. 1.1، روش bayesian در نرم افزار mrbayes v. 3.0b4 و روش بیشینه احتمال در نرم افزار paup* 4.b10 آنالیز شدند. نتایج ما نشان می دهد تیره ی loranthaceae تک تبار است زیرا سرده های arceuthobium و viscum، نسبت به loranthus در ارتباط نزدیکتری با یکدیگر هستند و می توان سرده های viscum و arceuthobium را در تیره ای مجزا از loranthus قرار داد. درخت مطلق مرکزی با بیشترین پارسیمونی برای داده های ترکیبی its و trnl-f، دو کلاد تک تبار با ارزش حمایت bootstrap 100% برای دو تیره ی loranthaceae و viscaceae را نشان می دهد. گونه viscum laxum به عنوان مترادف viscum album ssp. austriacum در نظر گرفته می شود(nagl & stein,1998) ، در حالیکه این گونه به عنوان یک گونه ی مجزا توسط (szafer (1924 و (lindacher (1995 ثبت شدند. نتایج ما مجزا بودن این دو گونه را تأیید می کند.

مطالعات جمعیتی، آناتومی و گرده شناسی جنس euphrasia در ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان - دانشکده علوم پایه 1390
  صیاد روحی   شهریار سعیدی مهرورز

جنس euphrasia l. از گیاهان نیمه انگل و متعلق به تیره scrophulariaceae می باشد که پراکنش جهانی دارد و اغلب در مناطق معتدل دو نیمکره شمالی و جنوبی پراکنده اند. این سرده در ایران دارای 6 گونه ,e. juzepczukii ,e. petiolaris e. salisburgensis ,e. sevanensis ,e. hirtella ,e. pectinata می باشد که عمدتا در شمال کشور پراکندگی دارند. مطالعه حاضر به منظور تمایز این گونه ها با استفاده از صفات ریخت شناسی، تشریحی و مورفولوژی دانه گرده انجام گرفته است. نتایج حاصل، مفید بودن این صفات در تمایز گونه ها را نشان می دهد. از میان صفات تشریحی انتخاب شده، 5 صفت در جداسازی گونه ها دارای ارزش تاکسونومیکی می باشد که عبارتند از: وجود یا عدم وجود کلانشیم در ساقه، نوع کرک، تعداد ردیف های پارانشیم در ساقه و نسبت بافت آبکش به چوب در ساقه و ریشه. شرح کامل مشخصات ساقه، ریشه و برگ هر تاکسون و کلید شناسایی تاکسون ها ارائه می شود. نتایج بدست آمده نشان داد که دانه گرده در سرده euphrasia از نظر شعاعی متقارن، هم قطب، سه شیاره (در برخی گونه ها چهار شیاره نیز مشاهده گردید مانند e. juzepczukii) و از دید قطبی به صورت کروی تا تقریبا کروی و از دید استوایی به صورت کروی – کشیده تا کروی – مستطیلی می باشند. تزئینات اگزین صفت تمایز کننده خوبی می باشد. 3 نوع تزئینات اگزین micro-rugulate, micro-gemmate و micro-pilateمشاهده گردید. به منظور تعیین روابط بین گونه ها از آنالیز عددی به روش euclidian/upgma و نرم افزار ntsyspc ver 2 استفاده گردید، بدین منظور 28 صفت کمی مورد بررسی قرار گرفت. نمودار های حاصل از دو روش upgma و pca تایید کننده جدایی گونه ها از یکدیگر می باشد.

بررسی فیلوژنی جنس euphrasia درایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان - دانشکده علوم پایه 1390
  الهام رودی   ایرج مهرگان

جنس euphrasia l. متعلق به خانواده orobanchaceae می باشد. اعضای این جنس، گیاهان نیمه انگلی یکساله و یا دو ساله ای هستند که در نواحی معتدل مناطق نیمکره شمالی و جنوبی پراکنده می باشند. این جنس دارای 350 گونه در جهان و 6 گونه در ایران می باشند. مطالعه حاضر به منظور تشخیص روابط فیلوژنی گونه های این جنس در ایران بر اساس داده های حاصل از توالی قطعات its و trnl-f صورت گرفت و همچنین بعضی از صفات مرفولوژیک برای بررسی تکامل صفات و تشخیص صفات سین آپومورف انتخاب شدند. مطالعات مولکولی جایگاه این گونه ها را در سطح بخشه و زیربخشه در فلورا ایرانیکا تایید کرد به جز euphrasia salisburgensis بر اساس فلورا ایرانیکا در بخشه angustifulia قرار می گیرد، در حالی که مطالعات مولکولی نشان داد که این گونه در بخشه euphrasia قرار می گیرد. بر اساس فلورا ایرانیکا دو گونه euphrasia pectinata و euphrasia juzepczukii در بخشه euphrasia و زیر بخشه cilliatae قرار می گیرند. مطالعات مولکولی نشان داد که این در گونه با ارزش حمایتی 81% گروه خواهری محسوب می شوند. دو گونه euphrasia sevanensis و euphrasia petiolaris با حمایت 100% گروه خواهری تشکیل یک گروه خواهری را می دهند و بر اساس فلورا ایرانیکا این دو گونه در بخشه euphrasia ، زیر بخشه cilliatae و سری petiolaris قرار می گیرند. euphrasia hirtella با حمایت 100% در بین اعضای بخشه euphrasia در اروپا قرار می گیرد. بررسی تکاملی صفات برای تشخیص صفات سین آپومورف نشان داد که ویژگیهای ریخت شناسی در این جنس به دلیل وجود دامنه بالایی از تغییرات، ارزش تاکسونومیکی ندارند و هیچ صفت سین آپومورفی در این جنس مشاهده نشد

تاکسونومی جنس ‏‎mdicago l.‎‏ در ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید بهشتی - دانشکده علوم 1379
  ایرج مهرگان   دینا عزیزیان

در این پژوهش جنبه های تاکسونومیک آناتومیک و مورفولوژیک جنس ‏‎medicago‎‏ در ایران مورد بررسی قرار گرفت. در بررسی حدود 2000 نمونه هرباریومی و میوه های خشک 150 جمعیت ‏‎‎‏(هر کدام شامل 30 فرد) ‏‎medicago‎‏ جمع آوری شده از مناطق مختلف ایران 18 گونه شناسایی شد. صفات مختلف مورفولوژیک اندام های رویشی زایشی و میوه و صفات آناتومیک مقاطع عرضی ساقه جوان و دمبرگ گونه های این جنس دقیقا مطالعه شد. برای تایید نتایج به دست آمده 79 صفت آناتومی مورفولوژی اکولوژی و سیتولوژی در برنامه ‏‎mvsp‎‏ به روش ‏‎upgma‎‏ و با ضرایب مختلف مورد آنالیز قرار گرفت. نتایج نهایی این پژوهش شامل موارد ذیل می باشد: 1. پذیرش گونه ‏‎m.sativa l.‎‏ به عنوان گونه تیپ جنس ‏‎medicago‎‏ 2.تغییر سطح گونه ‏‎m.xvaria‎‏ و پذیرش آن به عنوان زیر گونه ای از ‏‎m.sativa‎‏ 3. کاهش مرتبه گونه ‏‎m.constricta‎‏ به تنوع درون گونه ‏‎m.rigidula‎‏ 4.انتقال گونه ‏‎m.noeana‎‏ از زیر بخش ‏‎rotatae‎‏ به زیر بخش ‏‎pachyspirae‎‏ (بخش ‏‎spirocarpos‎‏)