نام پژوهشگر: زهرا حسینی جهرمی
زهرا حسینی جهرمی هما رجایی
در پژوهش حاضر تکوین تدریجی برگ و اندام های گل نارنج، همچنین چگونگی تشکیل کیسه های ترشحی اسانس دراین اندام ها و در پوست میوه مورد بررسی قرار گرفته است. ترکیبات تشکیل دهنده اسانس برگ، گل و پوست میوه نارنج نیز شناسایی گریدند. از دو تکنیک آماده سازی نمونه ها جهت بررسی مراحل تکوینی اندام های گل و برگ استفاده شد: تکنیک متداول هیستولوژیک (قالب گیری در پارافین) و تکنیک معمول میکروسکوپ الکترونی (قالب گیری در رزین). نتایج بدست آمده نشان داد که تکنیک معمول میکروسکوپ الکترونی در مطالعات بافت شناختی از کارآیی و دقت بسیار بالاتری برخوردار می باشد لذا این تکنیک جهت مطالعات بافت شناختی پیشنهاد می گردد. تغییرات تکوینی در 5 مرحله نموی برگ دنبال شدند. تشکیل روزانه و شکل گیری دستجات آوندی در مراحل اول نمو، تمایز بافت پارانشیم نردبانی و اسفنجی، شکل گیری فضای بین سلولی و تشکیل کیسه های ترشحی در مراحل بعدی، و توسعه سیستم آوندی در مراحل نهایی نمو برگ اتفاق افتاد. همپوشانی گلبرگ های نارنج، در مرحله غنچه، به علت وجود پاپیلا (papilla) در قسمت حاشیه ها بوده که به تدریج با پلاسمولیز پاپیلاها گلبرگ ها از هم جدا شدند. تغییرات اساسی تکوین پرچم در گل نارنج در دو فاز اساسی صورت گرفت: در طی فاز 1 سلول های مادر میکروسپور و سلول های لایه مغذیه شکل گرفته و در طی فاز 2 میکروسپورها از تتراد آزاد شده، ساختار درونی کیسه های گرده شکل گرفت. لایه تشخیص داده شد. تشکیل تخمک، شکل گیری پرزهای اپیدرمی و کیسه های شیرابه ای، افزایش ابعاد سلول ها و رشد بیشتر تخمدان، افزایش تعداد کیسه های ترشحی و تکوین بیشتر آنها از تغییرات اساسی برچه نارنج بودند که به ترتیب در طی نمو این اندام مشاهده شدند. کیسه های ترشحی اسانس در اولین مراحل نمو برگ، کاسبرگ، گلبرگ و تخمدان نارنج تشکیل شده و به موازات تکوین اندام نمو یافتند. غده های روغنی از نظر موقعیت، ساختار و همچنین ویژگی های سلول های ترشح کننده تفاوت هایی را در اندام های مختلف نارنج نشان دادند. اما تشکیل و تکوین آنها با الگوی مشابهی در همه اندام ها انجام شد. تکوین غده های ترشحی با تقسیم یک یا دو سلول سطحی شروع شده و تقسیمات تا تشکیل مجموعه ای از سلول ها ادامه می یابند پس از انجام تقسیمات منظم و پس از شکل گیری کامل غده، از هم پاشی سلول ها از مرکز شروع شده و ترشحات در حفره داخلی جمع می شدند. تشکیل غده های ترشح کننده اسانس در همه اندام های نارنج از نوع شیزولیزوژن (schizolysigenous) می باشد. با توجه به اختلاف در غلظت سیتوپلاسم سلول های تشکیل دهنده کیسه های ترشحی در طی تکوین آنها، به نظر می رسد نوع ترکیبات موجود در اسانس در یک اندام و درصد آنها با بلوغ اندام تغییر نماید. میزان اسانس در اندام های برگ، گل و پوست میوه نارنج نیز اندازه گیری شد و بیشترین میزان اسانس از پوست میوه بدست آمد. همچنین جهت شناسایی ترکیبات تشکیل دهنده اسانس در این اندام ها از دستگاه gc/ms (gas chromatography-mass spectroscopy) استفاده گردید. 13 ترکیب عمده در اسانس برگ و گل نارنج شناسایی شد و لینالول با غلظت 42/64 درصد و 41/44 درصد، به ترتیب در برگ و گل، بالاترین غلظت را داشت. در اسانس بدست آمده از پوست میوه دو ترکیب شناسایی گردید که لیمونین در این اسانس به میزان قابل توجه 28/94 درصد موجود بود.