فروپاشی اتحاد شوروی یکی از مهمترین رویدادهای جهان در نیمه قرن بیستم بوده و تاثیرات عمیقی در سطح جهان منطقه و روابط بین کشورها به جا گذاشته است. نتیجه این فروپاشی ظهور و حضور جمهوری های جدید در آسیای مرکزی و قفقاز است که کشور ایران با کشورهایی چون جمهوری آذربایجان، ترکمستان همسایه گردانید. همسایی با جمهوری آذربایجان با توجه به اشتراک فراوانی که بین دو کشور ایران و این کشور وجود دارد(تاریخ مشترک، جزیی از خاک ایران بودن در گذشته دین و مذهب مشترک، مرز آبی و خاکی مشترک، زبان مشترک بین مردم جمهوری آذربایجان و اقلیت بزرگی از مردن ایران و ...) چندان دوستانه نبوده برخلاف انتظارات اولیه این اشتراک دلیلی بر نزدیکی دو کشور نگردید و حتی می توان صحبت از ناکامی ایران در دستیابی به اهدافش در ارتباط با جمهوری آذربایجان به میان وآورد، در تبیین چرایی این موضوع ما چندین علت از جمله: قوم گرایی(پان ترکیسم، پان آذریم) /رابطه ایران با ارمنستان-بحران قره باغ/تعیین رژیم حقوقی دریای خزر/نقش ترکیه/نقش روسیه/نقش اسراییل/نقش امریکا را بیان داشته و در تمام اشتراکاتی که باید به همکاری و نزدیکی منجر می شدند تضاد ایران با ساختار بین المللی به رهبری آمریکا بوده ایم و دلیل سردی روابط ایران با جمهوری آذربایجان را علیرغم تمام اشتراکاتی که باید به همکاری و نزدیکی منجر می شدند تضاد ایران با ساختار بین المللی می دانیم. البته لازم به ذکر است که ما برای این سردی روابط هفت علت را ذکر کرده ایم و ضمن بیان هر یک از این علل به دنبال یافتن نقش آمریکا ( به عنوان قدرتمندترین کارگزار ساختار بین المللی که رهبری این ساختار را نیز بر عهده دارد) می باشیم.