نام پژوهشگر: علی روش زاده
اکبر توکلی علی روش زاده
زعفران یکی از گیاهان زراعی مهم ایران محسوب می شود. بالغ بر 84 درصد سطح زیر کشت زعفران دنیا به کشور ایران تعلق دارد. هدف از این مطالعه بررسی اثرات حذف جوانه ها، اثرات تنظیم کننده های رشد و اندازه بنه بر صفات رویشی زعفران بود. این پژوهش در مزرعه و گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس، تهران در فصل رشد سال 1390 انجام شد. آزمایش اول مربوط به اثر اندازه بنه و مواد تنظیم کننده های رشد بر صفات رویشی زعفران با تیمارهای جیبرلین، اکسین و سیتوکنین و بنه هایی با وزن 5/4-4 و 5/7-7 گرمی بود. آزمایش دوم بررسی اثر اندازه بنه و مواد تنظیم کننده های رشد بر صفات رویشی زعفران با تیمارهای جیبرلین، اکسین و سیتوکنین در بنه هایی با نوع اصلی و جانبی با وزن 5/5-5 گرمی بود. آزمایش سوم مربوط به اثر محلول پاشی اکسین، سیتوکنین و مخلوط این دو هورمون بر صفات رویشی زعفران بود. آزمایش چهارم مربوط به حذف جوانه ها تیمارها شامل اندازه بنه با دو سطح (4-2 و 8-6 گرمی) و حذف جوانه با نه سطح (بدون حذف جوانه، حذف تمام جوانه های جانبی، حذف تمام جوانه ها به جز جوانه اصلی و یک جوانه جانبی، حذف تمام جوانه ها به جز جوانه های اصلی و دو جوانه جانبی، حذف تمام جوانه ها به جز جوانه های اصلی و سه جانبی جوانه ها، حذف تمام جوانه ها به جز یک جوانه جانبی، حذف تمام جوانه ها به جز دو جوانه جانبی، حذف تمام جوانه ها به جز سه جوانه های جانبی، حذف تمام جوانه ها به جز چهار جوانه جانبی) بود. آزمایش پنجم مربوط به اثر اندازه بنه و مواد تنظیم کننده های رشد بر صفات رویشی زعفران با تیمارهای جیبرلین، اکسین و سیتوکنین و بنه هایی با وزن 4-2 و8-6 و 12-10 گرمی بود. در نتایج همه آزمایش ها اندازه بنه و تنظیم کننده های رشدی بر صفات رویشی و زایشی زعفران تأثیر قابل توجهی داشت و بنه های درشت تر دارای صفات رویشی و زایشی بهتری در مقایسه با بنه های کوچک تر هستند. نتایج نشان دادند سیتوکنین و جیبرلین در مقایسه با اکسین تأثیر بهتری در صفات رویشی این گیاه داشتند. همچنین محلول پاشی مخلوط اکسین با سیتوکنین در مقایسه با اکسین و سایتوکنین به تنهایی دارای تأثیر بهتری بود. بنه های مادری در مقایسه با بنه های دختری رشد برگی و ریشه ای بیشتری داشتند. نتیجه آزمایش حذف جوانه ها نشان داد که با حذف جوانه اصلی از بنه، طول برگ و طول ریشه در مقایسه با دیگر تیمارها کاهش می یابد اما در صورت حذف جوانه های جانبی و باقی ماندن جوانه اصلی می توان بنه دختری بزرگتری را تولید کرد. همچنین حداکثر طول ریشه با حذف تمام جوانه های جانبی وجود داشت.در اثر متقابل بین اندازه بنه و انواع حذف جوانه بیشترین میزان تعداد برگ مطلق به اثر متقابل تیمارهای حذف نشدن جوانه اصلی با چهار جوانه جانبی و بنه درشت بود. نتایج آزمایش مواد تنظیم کننده های رشد در مزرعه نشان دادند. که بیشترین تعداد گل در متر مربع، تعداد گل در بوته، وزن خشک گل در متر مربع و وزن خشک کلاله زعفران در اثر متقابل تیمارهای بنه درشت و جیبرلین بود. همچنین نتایج نشان دادند که غلظت هورمون اکسین، سایتوکنین و جیبرلین به ترتیب در بافت بنه هایی که با اکسین، سایتوکنین و جیبرلین آغشته شده بودند افزایش یافت. غلظت آبسیزیک اسید به صورت آزاد و باند شده در بوته هایی که بنه آنها با مواد تنظیم کننده رشد تیمار شده بودند کاهش یافت.