این رساله شامل سه فصل از قرار زیر است: فصل اول: به کلیات موضوع از قبیل: تعریف و تبیین موضوع، پیشینه ی تحقیق، روش تحقیق و سوالات تحقیق پرداخته شده است. فصل دوم: این فصل که «گذری بر حقیقت و مجاز» نام گرفته است، مقدمتاً به بحث کوتاهی در رابطه با مجاز و حقیقت و اقسام آن با استفاده از منابعی که در تبویب و تشریع علم بیان نگاشته شده، پرداخته و برای هر قسم به ذکر یک مصداق از قرآن کریم بسنده شده است و از آنجایی که قسمتی از کار به بحث ترجمه ی قرآن مربوط می شد بحث کوتاهی در رابطه با ترجمه و بخصوص ترجمه ی قرآن و آیات مجازی آن اختصاص داده شده است. فصل سوم: در این فصل که در واقع فصل اصلی رساله محسوب می شود، به بررسی مجاز در قرآن کریم پرداخته شده و بدین منظور از جزء یک تا جزء ده، انواع مجاز، کنایات و استعاراتِ لطیف و زیبایی را که در هر آیه به کار رفته، در حدِّ توان کم خویش و با استفاده از تفاسیر، کتب اعراب القرآن و علوم قرآن، استخراج و به توضیح هر کدام از این آیات پرداختم. بعد از توضیح مجازات موجود در آیات به نقد و بررسی ترجمه ی هر آیه از هشت ترجمه ی قرآن (آیتی، الهی قمشه ای، فولادوند، مشکینی، معزی، مکارم شیرازی، خرمشاهی و بهرام پور) پرداختم و اگر هیچکدام از این هشت اثر ترجمه ای مناسب ارائه نداده بودند ترجمه ی مطلوبی به عنوان پیشنهاد ارائه داده ام.