نام پژوهشگر: پریسا علوی
پریسا علوی بختیار عباسلو
هدف این پایاننامه بررسی نمایندگی پنهان در حقوق ایران و انگلستان میباشد. همانطور که میدانیم طبیعت نمایندگی ایجاب میکند که نماینده واسطهی انجام تصرفات حقوقی باشد و اراده او تنها در انعقاد عقد به عنوان کارگزار عمل کند. بدین معنی که خود شخص نماینده مسوولیتی در اجرای تعهدات قراردادی بر عهده نمیگیرد و شخصیت طرف قراردادکه آیا اصیل است یا نماینده مجهول نمیباشد. در اینجا منظور ما از نمایندگی پنهان مفهومی است که در مادهی 196 تلویحاً به آن اشاره شده است و این مفهوم در حقوق انگلستان با عنوان شناخته شدهی «اصیل افشاء نشده» مطرح شده و بر خلاف حقوق ایران دکترین مستقلی را شکل میدهد. اثبات نمایندگی پنهان در عقود عینی و عقود شخصی متفاوت است و باید گفت اطلاق مادهی 196 ق.مدنی منحصر است به عقود عینی و در مورد عقود شخصی تنها بر رابطهی نماینده و اصیل حاکم است و نماینده حق دارد در صورتیکه در محدودهی اختیارات تفویضیاش عمل نموده باشد به اصیل مراجعه نماید ولی خود نماینده شخصاً در مقابل ثالث مسوول ضرر و زیان است و اگر قصد مخدوش شده باشد عقد کلاً باطل میباشد. علاوه بر حقوق مدنی، نمایندگی پنهان در حقوق تجارت نیز بسیار فراگیر شده است و نهادهایی چون حقالعملکاری، نمایندگیهای تجاری، قراردادهای خصوصی و مدنی و پیمانکاری را میتوان در این حوزه مورد بررسی قرار داد. در مجموع حکم اصلی مادهی 196 ق.مدنی اصالت طرفین قرارداد است ولی امکان اثبات خلاف این حکم نیز وجود دارد و از آنجا که در حقوق ایران ارادهی باطنی حاکم است به نظر نمیرسد نیازی به ابراز صریح نمایندگی باشد و وجود دلایل اثبات کفایت میکند که این دلایل عبارتند از : انتفاع اصیل از قرارداد، جانشینی بالفعل، احراز کنترل و تسلط اصیل بر قرارداد، احراز نمایندگی ظاهری و شخصیت ثانوی که بیشتر در شرکتهای ادغام و منحل شده به چشم میخورد. اثر اثبات این نوع نمایندگی نیز رسیدن تعهدات و حقوق قراردادی به اصیل و معاف شدن نماینده از تعهدات قراردادی در حقوق ایران و حق رجوع شخص ثالث به یکی از اصیل یا نماینده در حقوق انگلستان است.