شهر به عنوان یک کل و محله به عنوان جزئی از آن، ارگانیسمی زنده و پویاست. بنابراین همواره درگیر تحولاتی پیوسته و آرام است؛ تحولاتی که در زمان هایی، به دلیل عزم حاکمان و برنامه ریزان شهری، یکباره صورتی بنیادین و همه جانبه پیدا می کنند. مطرح شدن اندیشه های نوباوری در عرصه شهرسازی نیز یکی از همین مقاطع زمانی است. پژوهش حاضر با در نظر گرفتن این اندیشه به عنوان عامل اصلی تحول محلات مسکونی کشور در دوران معاصر، در پی آگاهی یافتن از ابعاد تاثیرپذیری محله ایرانی از این الگو در جهت تدوین چارچوب مداخلات آتی در این عرصه های شهری است. به همین جهت نیز با محدود نمودن دامنه مطالعات، به بررسی محلات مسکونی شهر زنجان؛در گام اول به تدوین چارچوب نظری پژوهش در دو بخش "نوباوری و شهر" و "نوباوری و محله" پرداخته و با انتخاب رویکرد ترکیبی از روش تحقیق کمی و کیفی، به شناسایی الگوهای شکل گیری محلات مسکونی شهر زنجان و بررسی تحولات تاریخی آن ها در بستر زمان پرداخته است. نتایج مطالعات انجام شده، حاکی از تاثیر انکارناپذیر الگوی نوباوری ایرانی بر الگوهای طراحی و مداخله در محلات مسکونی شهر زنجان است. نگاهی عملکردگرا به مفهوم مسکن و محله مسکونی به مرور زمان موجب نادیده گرفتن ابعاد متنوع طراحی و بسنده نمودن به معدودی از مولفه های بعد ریخت شناسی و عملکردی، شده است. با در نظر گرفتن ویژگی های محلات مسکونی در زمان شکل گیری و روند تحول تاریخی آ ن ها، در کنار بررسی وضع موجود هر یک در ارتباط با معیارهای طراحی تدوین شده؛ پژوهش حاضر به تدوین چارچوب های طراحی محلات مسکونی شهر زنجان با به کارگیری ماتریس های تحلیلی-کیفی و مدل ارگون پرداخته است.