اخلاق، مفهومی انسانی است که همواره ذهن بشر را، از دیرباز تاکنون به خود مشغول داشته است؛ این مفهوم انسانی، چنان برجسته و کارآمد است که تمامی ادیان و تمامی فلسفه های انسانی بدان پرداخته و از آن سخن گفته اند. در مکتب اسلام، یکی از مهم ترین مباحث، اخلاق است؛ چرا که به وسیله ی آن می توان از رذایل پاک و به فضایل متحلّی شد. در دنیای اسلام، اهمّیّت این موضوع تا اندازه ای است که طیّ قرون سپری شده. موجبات تدوین آثار و کتاب های بسیاری را در این زمینه فراهم کرده است. از جمله ی آن ها می توان به اثر گران سنگ کلیله و دمنه اشاره نمود. نویسنده ی این اثر، با توجّه به موازین اخلاقی ای که در چارچوب شرع و وحی گنجانده شده، سعی در امر به معروف و نهی از منکر داشته است. وی در راستای نیل به این هدف، از توانمندی قوای عقلانی، این نعمت ارزشمند الهی غافل نمانده است. تا جایی که می توان گفت، در میان فضایلی که وی به ستایش و توصیه به آن ها پرداخته، مانند حزم، صبر، قناعت و غیره، خردورزی از ارزش و مرتبه ی بالایی برخوردار است. لذا با بررسی ای که بر روی حکایات کلیله و دمنه صورت گرفته است، محوریّت اصلی آن ها را می توان در به کارگیری خرد و بهره مندی از این قوای نیرومند دانست. در این پژوهش کوشیده شد، تا با دسته بندی فضایل و رذایل استخراج شده از متن کلیله و دمنه، به بررسی آن ها براساس آیات و احادیث و نیز در نظر گرفتن جنبه ی تربیتی شان، پرداخته شود. زیرا با بررسی ای که در میان مکاتب مختلف اخلاقی صورت گرفت، دریافته شد که مکتب اخلاقی اسلام، با در نظر گرفتن جنبه های مختلف حیات و نیز قوای درونی انسان، وی را به سمت بهترین و کامل ترین آفریده ی خداوند شدن، که از آن می توان به خلیفهاللهی یاد کرد، نزدیک می گرداند. از این روی، با بهره مندی از آیات و اخبار کوشیدیم تا فضایل و رذایل را با در نظر گرفتن نتایج و عواقبشان مورد بررسی قرار دهیم و از لحاظ تربیتی و تأثیر آن بر روی سرنوشت افراد، بدان ها بپردازیم.