نام پژوهشگر: مصطفی گورانی

ریخت شناسی قصه های کردی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی - دانشکده علوم انسانی 1392
  مصطفی گورانی   یداله بهمنی مطلق

قصه های کُردی، قصه هایی هستند که جلوه های خرق عادت، پیرنگ های ضعیف و کلی گرایی در آنها بسیار بارز است و قهرمانانی از دنیای عامه دارند. این قصه ها سینه به سینه و از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته اند و منبعی غنی و دست نخورده از معارف اولیه بشر محسوب می شود. از جمله محققینی که به قصه ها توجه کردند و آنها را موضوع کار خود قرار دادند، فرمالیست های روس بودند. آنها این ژانر مطرود را با یافته های زبان شناسی مورد مطالعه قرار دادند. ولادیمیر پراپ برای اولین بار 100 قصه ی روسی را با روش فرمالیستی خود، موسوم به ریخت شناسی مورد بررسی قرار داد و دریافت که در سراسر این قصه ها عناصری ثابت وجود دارند که مستقل از اشخاص انجام دهنده ی آن و نوع انجام گرفتنشان با توالی دقیق تکرار می شود. او همچنین دریافت تعداد این کارکردها بسیار محدود است و از سی و یک عدد تجاوز نمی کند. وی این کارکرد ها را مشخص کرد و در نهایت موفق به ارائه ساختاری کلی برای قصه های مورد بررسی خود شد. در این تحقیق 51 قصه ی کُردی که در فهرست آرنه-تامسون در طبقه ی افسانه های سحر و جادو قرار می گیرند، بر اساس الگوی ولادیمیر پراپ، محقق روس، تجزیه و تحلیل شد و پس از کشف کارکردهای قصه های کُردی و شناسایی کارکردهای خاص آنها، ساختار این قصه ها استخراج و به صورت فرمول هایی مطابق با روش ساختارگرایانه ی پراپ ارائه گشت. هرچند قصه های کُردی همان کارکردهای پراپ را ارائه می دهند اما توالی این کارکردها در قصه های کُردی به هم می ریزد. این تحقیق در نهایت ساختاری برای قصه های کُردی ارائه می دهد. یافته های این تحقیق علاوه بر کشف ساختاری واحد برای قصه های کُردی، می تواند به عنوان مواد اولیه در تحقیقات علوم انسانی از جمله اسطوره شناسی، ریشه شناسی ادیان، مردم شناسی، جامعه شناسی و روان شناسی به کار گرفته شود.