نام پژوهشگر: صدیقه خیرالدین
صدیقه خیرالدین یدالله شکری
صورخیال در شعر شاعران به فراخور موقعیت ها و حوادث گوناگون اجتماعی، سیاسی و فرهنگی که رخ می دهد نمود متفاوتی دارد؛ بدون شک هر یک از عوامل مذکور می تواند در نوع رویکرد شاعر به این صورخیال موثر واقع شود. تشبیه که یکی از مهم ترین عناصر بلاغی است، همواره به عنوان اولین و ساده ترین صورت خیالی به شکل های گوناگون در آفرینش ادبی کاربرد داشته است. رویکرد هر شاعری به این عنصر در دوره های مختلف، متفاوت است، گاهی با توجه به موقعیت تعداد تشبیهات ساده و گسترده کاربرد بیشتری دارد و گاه تعداد تشبیهات فشرده و مجمل فزونی می گیرد. در شعر دفاع مقدس نیز همچون دوره های دیگر ادبی، تشبیه مورد توجه خاص شاعران قرار گرفت و به یاری آن شعر این دوره از شعارگونگی به سوی شاعرانگی متمایل شد. در پژوهش حاضر نخست به شرح اصطلاحات بنیادین صورخیال از جمله بلاغت و مضامین وابسته به آن از دیدگاه ادبیات عرب، ایران و غرب پرداخته شده؛ سپس در زمینه ی انواع تشبیه و ویژگی های آن، بر اساس طبقه بندی های کتب بلاغی عربی و فارسی بررسی هایی صورت گرفته است. این پژوهش به تحلیل نقادانه کاربرد عنصر تشبیه در شعر دو تن از شاعران بنام ادبیات مقاومت، نصرالله مردانی و قیصر امین پور می پردازد و علاوه بر نظریات پایه ای برگرفته از دانش بیان، به آرایه های بدیعی که با تشبیهات این دو شاعر همراه می شوند نیز اشاره هایی دارد. در بررسی عنصر تشبیه در شعر شاعران مورد نظر مجموعه های شعری آن ها مطالعه و پس از استخراج انواع تشبیهات، از شیوه های آماری در استنتاج استفاده شده است. کلید واژه : بلاغت، تصویر، تشبیه، تشبیه تلمیحی،شعر دفاع مقدس، قیصر امین پور، نصرالله مردانی