تحقیق حاضر به بررسی نقش سه ژن ترنسپورتر (ناقل) tasos1، tanhx1 و tahkt1;1 در مکانیزم‏های دخیل در انتقال و کده?بندی سدیم طی تنش شوری در دو رقم آستانه?ای متحمل و حساس گندم نان می?پردازد. به همین منظور بذور 4 رقم متحمل و حساس شناخته شده گندم نان شامل ارقام ارگ (متحمل)، ماهوتی (متحمل)، قدس (حساس) و مغان3 (حساس) پس از جوانه زنی به محیط هوگلند منتقل و به روش هایدروپونیک و در قالب طرح کرت?های خرد شده (تنش کرت اصلی و رقم کرت فرعی) بر پایه طرح کاملا تصادفی، در 3 تکرار در گلخانه پژوهشکده بیوتکنولوژی ایران واقع در شهر کرج به اجرا در آمد. با ظهور برگ سوم، تنش 150 میلی?مولار nacl به طور تدریجی طی 6 روز اعمال و نمونه?برداری فیزیولوژی و مولکولی بطور همزمان در دو و دوازده روز بعد از اعمال تنش از پهنک برگ (اول و دوم جوان توسعه یافته)، غلاف برگ، ریشه و اندام هوایی انجام شد. . ژن taspghبه عنوان ژن کنترل داخلی مورد استفاده قرار گرفت. براساس نتایج به دست آمده، می?توان گفت کاهش کوچک در محتوای سدیم پهنک برگ ماهوتی و افزایش کوچک آن در ارگ در مقایسه با افزایش چشمگیر غلظت این یون در ارقام حساس طی ده روز بعد از اولین نمونه برداری، احتمالاً نشاندهنده پاسخ سریعتر این ارقام در واکنش به سیگنال?های تنش شوری در راستای هر چه سریعتر رسیدن به سطح اشباع بوده است. همچنین به نظر می?رسد میزان اهمیت شاخص نسبت k+/na+ در ارزیابی تحمل به تنش برای ماهوتی در دو و دوازده روز بعد از اعمال تنش متفاوت است. به عبارت دیگر به نظر می?رسد این شاخص در تنش بلند مدت اهمیت بیشتری دارد و بنابراین نمی?تواند به تنهایی، معیاری برای ارزیابی تحمل به تنش شوری در همه مراحل رشدی و در همه ارقام گندم تلقی شود. از نظر بیان نسبی ژن?ها نیز به نظر می?رسد در دو روز بعد از اعمال تنش در ماهوتی افزایش بیان tanhx1 و tahkt1;1 در غلاف و tasos1 در ریشه موجب بازیابی بیشتر سدیم از آوند چوبی در غلاف و ریشه، دفع سدیم از ریشه، تجمع بیشتر سدیم در این دو اندام و افزایش فشار اسمزی جریان آوند چوبی در مقایسه با مغان3 شده و در نهایت موجب کاهش انتقال سدیم از ریشه به اندام هوایی گردیده است. در نتیجه میزان سدیم اندام هوایی و نسبت سدیم اندام هوایی به سدیم ریشه در این رقم در رده? پایینتر گروه?بندی دانکن نسبت به مغان3 قرار گرفت.??????????????? در دوازده روز به نظر می?رسد در ماهوتی افزایش بیان ژن‏های tanhx1 و tahkt1;1 در برگ، tanhx1 و tasos1 در غلاف و tanhx1 و tahkt1;1 در ریشه موجب بازیابی و کده?بندی سدیم از آوند چوبی در هر سه اندام شده است. احتمالاً در نتیجه این امر و همچنین عدم کاهش معنی?دار نسبت وزن خشک اندام هوایی به وزن خشک ریشه در حالت تنش نسبت به حالت نرمال در این رقم، نسبت k+/na+ در این سه اندام طی 10 روز بعد از اولین نمونه برداری در سطح مقدار آن در 2 روز حفظ شده است، درحالیکه در مغان3 بیان هیچ یک از این ژن?ها افزایش نیافت و نسبت پتاسیم به سدیم در برگ و غلاف آن کاهش یافت. به نظر می?رسد در ابتدای تنش غلاف و ریشه و با طولانی تر شدن زمان تنش مکانیزم?های دفاعی در سطح در هر سه اندام فعال شده?اند. با طولانی?تر شدن زمان تنش، کده?بندی سدیم در واکوئل در راستای توزیع مناسب سدیم وارد شده به اندام هوایی و پهنک برگ بر دفع مکانیزم دفع و انتقال سدیم، اولویت گرفته است. به عبارت دیگر به نظر می?رسد مکانیزم تحمل بافتی مکانیزم اصلی، غلاف مهمترین بافت و ژن tanhx1ژن کلیدی در هر سه اندام، به عنوان اجزای کلیدی در استراتژی منتخب در ماهوتی در پاسخ به تنش شوری (پایین نگه داشتن نسبت سدیم اندام هوایی به سدیم ریشه) در مرحله رشد رویشی به ایفای نقش پرداخته?اند.?????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????? همبستگی‏ها نیز نشاندهنده تغییرات میانگین‏های صفات مختلف در هر دو زمان نمونه?برداری در جهت پایین نگه داشتن سدیم اندام هوایی و نسبت سدیم اندام هوایی به سدیم ریشه در ماهوتی بوده است. بنابراین پیشنهاد می?شود در طول دوره رشد رویشی از نظر وضعیت یونی و بیان ژن?ها دو مرحله متفاوت اما مرتبط بهم در پاسخ به تنش در گیاه اتفاق می?افتد که در راستای پایین نگه داشتن انتقال سدیم از ریشه به اندام هوایی عمل می?کند.????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????