مطالعات تاریخی و باستانشناختی نشان می دهد، منطقه کُهگیلویه محل استقرارهای بشری پیش از تاریخ بوده است و سرآغاز دوره تاریخی این سرزمین را همزمان با حکومت ایلامیان می دانند، البته آثار به دست آمده از ابنیه ها و مکان های تاریخی نقاط مختلف این منطقه حاکی از این است که این منطقه قبل از ورود آریایی ها دارای سکنه و تمدن بوده است. اختلاف میان قبایل ایلامی، باعث به وجود آمدن چرخه های سیاسی شد و هخامنشیان موقعیت را در منطقه به دست گرفتند، در این دوره، منطقه کُهگیلویه با نام «پارسوماش» به عنوان جایگاه هخامنشیان، نقش ویژه ای داشت. به دستور اردشیر بابکان و به یاد فرزندش «شاپور»، این خاک «سرزمین شاپور» (بلاد شاپور) نام گرفت. دوران پس از ساسانی پُر است از حوادث میان اعراب و ایرانیان و خلفا و صفاریان و آل بویه، تن خسته ی این منطقه، شاهد اختلافات و کشمکش های زیادی بوده است، در دوره حکومت های صفاریان و آل بویه نواحی کُهگیلویه از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. منطقه کُهگیلویه به عنوان یکی از ایالات پارس در دوره های باستان در حدفاصل دو منطقه فارس و خوزستان واقع بوده است. این منطقه به استناد متون جغرافیایی، اسناد و بررسیهای میدانی انجام شده، نشان می دهد که در هریک از دوره های تاریخی به ویژه عصر اسلامی تغییرات و تحولاتی داشته و رویدادهای دو منطقه همجوار یعنی فارس و خوزستان بر آن تأثیر گذاشته است. در عصر اسلامی یکی از مُهمترین تحولات ساختاری در جغرافیای تاریخی این منطقه، این است که با استقلال موقعیت مکانی این حوزه تحت عنوان کُهگیلویه، رویدادها در چارچوب ساختارهای محلی، یعنی ایلات و قبایل قابل تبیین است. در این دوره، درگیریهای صفاریان و آل بویه، اختلافات میان سلجوقیان و نبردهای آنها با اسماعیلیان، تمرکز آل مظفر در کُهگیلویه و دوران حاکمیت تیموریان و آق قویونلونها بر این منطقه باعث ایجاد کشمکش هایی در حاکمیت شد. همچنین، نقش ایالتی منطقه کُهگیلویه در ارتباط بین مرکز و بنادر جنوب در دوره صفویه و شکل گیری شهر دهدشت، انتخاب بهبهان به عنوان مرکز این ایالت در دوره های افشاریه و زندیه و سرانجام تغییرات ساختارهای سیاسی و انتقال مرکز قدرت به دهدشت و یاسوج در دوره قاجاریه و پهلوی از جمله مواردی است که الگوهای منتج از تحلیل مواد این تحقیق حاصل شده است.