چکیده: نگارگری ایرانی ،با حفظ ارزش های هنری خود در بطن تمدن اسلامی، نه تنها تدوام یافت بلکه رشد و تعالی نیز نمود و علارغم سازگاری موضوعات آثار هنری با سلیقه قدرت حاکم، نگار گران ایرانی تجربه های نوینی را آزمودند و به خلق دستاوردهای شگرفی نائل آمدند و در این میان کاربرد ادبیات تمثیلی در نگارگری موجب مصور سازی موضوعات ادبی گردید. چنانکه عالی ترین نمود آن در نگارگری را می توان در وابستگی به ادبیات تمثیلی شاهد بود. در عصر صفوی و عمدتا از عهد شاه عباس اول، گسترش روابط با غرب زمینه های مساعدی را نیز جهت آشنایی با هنر اروپایی فراهم آورد. این جریان که با علاقه مندی و حمایت دربار از هنرمندان غربی توام بود، موجب شد که هنرمندان ایرانی در ادامه روند سنتی نقاشی، با سایر سبک های هنری نیز آشنا شوند. بر این پایه پژوهش حاضر بر آنست تا با تکیه بر م‍ولفه هایی چون ساختار قدرت در عصر صفوی، حمایت سلاطین از هنر، ارتباط متقابل ثبات سیاسی و اقتصادی با رونق و شکوفایی هنر و فرآیند ارتباط ایران با غرب، روند نگارگری ایران در این عصر را به بحث گذارده و با تاکید بر آثار برجای مانده گوشه ای از تاریخ هنر نگارگری ایران را بازشناسی کند.

رساله تحت عنوان تصویر حضرت مسیح (ع) در هنر نقاشی اروپا به بررسی و نقد آثار هنری در ارتباط با حضرت مسیح (ع) پرداخته است . سیر مطالعاتی رساله از بررسی انجیل به عنوان منشا الهام هنرمند آغاز شده و به بررسی اناجیل چهارگانه می پردازد. بررسی تصویر مسیح از دیدگاه اناجیل و سپس تصویر مسیح از دیدگاه اسلام فصل اول را در بر می گیرد. در این فصل به تفاوتهای اناجیل و تصویری که دین اسلام از مسیح ارائه می دهد نیز پرداخته شده است . در فصل دوم روند تحولات و سیر تاریخ نقاشی از صدر مسیحیت تا سده بیستم با توجه به دگرگونی اندیشه ها از قرون وسطی تا دوره معاصر مورد توجه قرار گرفته است . تغییر و تحولات اجتماعی و فلسفی و تکنولوژی موجب برداشت های متفاوتی از دین به ویژه مسیحیت شده است . روند تحولات اندیشه و بروز مکاتب هنری نه تنها بر ابهام تصویر حضرت مسیح (ع) افزوده، بلکه تصویر آن حضرت مسخ شده و هر چه بیشتر در ابهام فرو رفته است . فصل سوم به مقایسه چند تصویر از حضرت مسیح (ع) در دروه های متفاوت تاریخ نقاشی پرداخته و تفاوتهای آن ها را مورد بررسی قرار داده است و آنگاه نتیجه پژوهش در آخر همین فصل آمده است . با توجه به این نکته که هر تصویر فقط می تواند گوشه ای از واقعیت را بیان نماید و نه تمام آن را و اینکه تصویر ذهنی هر انسان مختص خود اوست ، این نتجه حاصل شده است که تصویر پردازی از مقدسین موجب تضعیف و یا لطمه شدید بر امر مقدس می شود. در انتها شرحی کوتاه بر پروژه عملی آمده است که در آن انسان معاصر، رنج ها و تنهائی اش در روزگار کنونی موضوع پروژه عملی قرار گرفته است .

یکی از شیوه های نقاشی که در صحنه هنر معاصر ایران بروز کرد(نقاشی قهوه خانه ای) نام دارد و آن اصطلاحی است که به بخشی از نقاشی عامیانه ایران(خیالی سازی) در سده حاضر اتلاق می شود. نقاشی قهوه خانه هنر این سرزمین را وارد مرحله تازه می کند. مرحله ای که تلاش دارد با اتصال به اندوخته های هنر ایران زمین و اعتقادات و فرهنگ توده ایرانی برای خود پشتوانه اساسی و استوار بیابد. این تصاویر توسط هنرمندان مردمی و معمولا گمنام آفریده شده و تصویر تمام نمایی از ذوق و اندیشه و هنر آفرینندگان آن و اعتقادات مذهبی مردم است . این شیوه نقاشی نمایی از اعتقادات و فرهنگ توده را در بردارد و هنری کاملا مردمی و غیردرباری است که با الهام گرفتن از سنن ملی و مذهبی و تحت تاثیر مجالس عزاداری امام حسین(ع) و مجالس پهلوانی ، حماسی، نقالی و همچنین شرایط اجتماعی و جنبش آزادی خواهی بعد از مشروطه پا به عرصه گذاشت . در این راه با وجود هجوم تاثیرات نقاشی غرب اصول خاص خود را حفظ نمود و هویت ملی و مذهبی هنر ایران را در دوره معاصر محفوظ داشت.