امروزه مواد بیولوژیک از جمله متابولیت های گیاهی جهت کنترل بیماری ها و آفات گیاهی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشند. در این تحقیق به بررسی میزان بازدارندگی از رشد عصاره هفت گونه گیاهی بر روی دو بیمارگر گیاهی مهم، rhizoctonia solani و fusarium solani جدا شده از لوبیا های آلوده در مزارع استان زنجان پرداخته شد. عصاره گیری به منظور تعیین بهترین حلال جهت استخراج مواد موثر گیاهی با چهار حلال ان-هگزان، دی اتیل اتر، کلرفرم و اتانول به ترتیب قطبیت ازغیر قطبی به قطبی به روش پرکولاسیون انجام گرفت. برای بررسی میزان بازدارندگی از رشد میسلیومی، کشت هر قارچ بر روی محیط کشت pda مختلط شده با عصاره ی حل شده در dmso (دی متیل سولفوکسید) در چهار غلظتppm 100،ppm 250،ppm 500 وppm 1000 در سه تکرار انجام شد و برای شاهد فقط از dmso استفاده گردید. همچنین میزان بازدارندگی متابولیت های فرار موثرترین عصاره ها نیز بررسی گردید و تاثیر این عصاره های موثر در شرایط گلخانه ای علیه بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه لوبیا مورد ارزیابی قرار گرفته شد. با توجه به نتایج به دست آمده، در شرایط آزمایشگاه تعدادی از عصاره های استخراجی روی رشد میسلیومی جدایه های قارچی اثر بازدارندگی نشان دادند. اما عصاره هگزانی آویشن1000 پی پی ام اثر بازدارندگی مناسب تری نسبت به سایر عصاره ها از خود نشان داد و پس از آن عصاه هگزانی پونه 1000 پی پی ام تاثیر خوبی را نشان داد. در مورد تاثیر متابولیت های فرار، عصاره هگزانی آویشن تاثیر بهتری نسبت هگزانی پونه داشت و در این مورد قارچ f.solani حساسیت بیشتری به مواد فرار نشان داد. همچنین مشاهدات میکروسکوپی نشان داد که ترکیبات گیاهی در فاز هگزانی آویشن و پونه باعث لایز شدن هیف، گرانوله شدن سیتوپلاسم و نشت مواد درون سلولی هیف هر دو قارچ شدند. فاز دی اتیل اتری پونه و بومادران و اسپند نیز موجب لایز شدن ریسه های f.solani و نشت مواد درون سلولی گردید. در شرایط گلخانه ای نیز عصاره هگزانی آویشن و پونه توانستند تاثیر موثری بر پارامترهای رشدی گیاه داشته باشند و همچنین علائم خسارت ریشه را بطور معنی داری کاهش دهند.