نام پژوهشگر: سید مصطفی هاشمی باباحیدری
سید مصطفی هاشمی باباحیدری رحمان خوش اخلاق
چکیده برق به عنوان یک منبع تأمین انرژی مورد نیاز بخشهای مختلف اقتصادی از یک سو و به عنوان یک شاخص رفاه اجتماعی از سوی دیگر، یکی از اهرم های توسعه محسوب شده و مبحث قیمت و هزینه نهایی تمام شده آن برای بخش های مختلف اقتصادی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پرداخت هایی که توسط مشترکان برق در ایران قبل از اجرای طرح هدفمند سازی یارانه ها صورت می گرفته، براساس قیمت ها و هزینه ی نهایی تمام شده ی آن نبوده است بلکه براساس تعرفه هایی بوده که در تدوین آن مسایل متعدد اجتماعی و سیاسی موثر بوده است. این امر موجب عدم تناسب تعرفه های برق با هزینه های سرمایه-ای،نهایی تمام شده و جاری آن بوده است. اما تغییر قیمت ها بدون اطلاع از تاثیر سایر عوامل و حساسیت مصرف کننده نسبت به آنها می تواند موجب بروز مشکلات و اثرات نامطلوب نیز شود. این مطالعه به اثر افزایش قیمت برق پس از هدفمند سازی یارانه ها بر رفتار مشترکین برق بخش صنعت استان اصفهان پرداخته است. برای پی بردن به این اثر ابتدا به تخمین تابع تقاضای برق و برآورد کشش های قیمتی و متقاطع نهادها در بخش صنعت استان اصفهان پرداخته شده است. در تابع تولید بخش صنعت از چهار نهاده ی نیروی کار، سرمایه، برق و گاز طبیعی استفاده شده است. روش مورد استفاده در این مطالعه روش هزینه بوده و برای این منظورتابع هزینه ترانسلوگ مورد استفاده قرار گرفته است. معادلات سهم هزینه برای هر یک از این چهار نهاده به همراه تابع هزینه به صورت سیستم معادلات به ظاهر نامرتبط(sur) در نرم افزار matlab برآورد گردیده است. برای رفع هم خطی از روش رگرسیون های مرزی معمولی(orr) استفاده شده است. سپس تابع تقاضای نهاده برق استخراج شده و با استفاده از آزمون شکست ساختاری چاو و کشش های قیمتی و متقاطع به ارزیابی اثر افزایش قیمت برق بر تقاضای آن در بخش صنعت استان اصفهان پرداخته شده است. کاهش مداوم در قیمت های واقعی برق سبب افزایش تقاضای برق صنعتی قبل و بعد از اجرای طرح هدفمند سازی شده است. در پی اجرای طرح هدفمند سازی یارانه ها قیمت گاز طبیعی و برق افزایش هایی به ترتیب 3.72 و 1.3 برابری داشته اند. این افزایش قیمت به صورت نامساوی سبب جانشین شدن انرژی برق بجای گازطبیعی شده است. استفاده ی بیش از حد برق باعث فشار به نیروگاه های تولید برق و در نتیجه افزایش هزینه های تولید، فرسودگی نیروگاهها و اتلاف سرمایه های ملی می شود. با توجه به اینکه بخش عمده ی برق توسط نیروگاه های وزارت نیرو تولید می شود، با افزایش هزینه تولید برق بدلیل افزایش قیمت گاز طبیعی و افزایش کمتر قیمت برق نسبت به هزینه ی نهایی تولید، عملاً تعرفه ای غیرمستقیم به برق صورت گرفته است. نتایج این پژوهش نشان می دهند که اجرای طرح هدفمند سازی یارانه ها در بخش صنعت استان، باعث بوجود آمدن یک شکست ساختاری در جهت افزایش تقاضای برق صنعتی استان شده است. بنابراین به مجریان طرح پیشنهاد می شود که سیاست افزایش قیمت واقعی برق به میزان افزایش هزینه ی نهایی تولید را در پیش گیرند تا از افزایش بی رویه ی تقاضای برق در بخش صنعت استان اصفهان و همچنین پرداخت یارانه به صورت مضاعف، جلوگیری شود.