نام پژوهشگر: هادی مهمدی کرتلایی

سنتز و شناسایی ترکیبات آلی فلزی جدید حاصل از واکنش بین زیرکونوسن دی کلراید و 5،2- دی مرکاپتو-4،3،1- تیادیازول و یا 1- ایندانول
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید چمران اهواز - دانشکده علوم پایه 1392
  هادی مهمدی کرتلایی   عباس ترسلی

کمپلکس هایی از فلزات واسطه که در ساختار خود دارای اتم های گوگرد و نیتروژن می-باشند ، به دلیل دارا بودن خصوصیات جالب ساختاری و هم چنین اهمیت بیولوژیکی خود، علاقه-مندان زیادی را به خود اختصاص داده اند [1]. برای نمونه، ترکیب لیگاندهایی که دهنده ی گوگرد و یا نیتروژن هستند با مس(1+) و مس(?+)، تولید محصولاتی می کند که فعالیت ضدباکتریایی وضدقارچی از خود نشان می دهند [?]. ترکیبی از یک گروه تیون/تیول خارجی و حلقه هتروسیکل، که این حلقه ممکن است در ساختار خود دارای عناصری مانند نیتروژن، گوگرد ویا اکسیژن باشد (ساختاری شبیه به لیگاند ?،5-دی مرکاپتو-1،3،4- تیادیازول)، تولید گروهی می کند که اجزایش باهم هماهنگی بالقوه ای دارند. نحوه ی کوئوردیناسیون چنین گروهی به شرایط واکنش از جمله ماهیت یون فلزی که با این گروه تشکیل کمپلکس می دهد و یا ph محیط واکنش بستگی دارد [1]. عاملی که منجر به انجام تحقیقات گسترده در زمینه ی واکنش هتروسیکل های تیون/تیول با فلزات واسطه گردیده است، ایجاد محصولاتی بوده که هر کدام خواص منحصر به فرد و کارایی جالبی داشته اند. کاربردهای بیولوژیکی این ترکیبات محدود به فعالیت ضدباکتری آن ها نمی شود و تاثیر بر دستگاه اعصاب مرکزی انسان، استفاده بالینی از آن ها در درمان سرطان و هم چنین فعالیت هیپرتیروئیدی نیز برای آنها گزارش شده است[?و1]. کمپلکس های آلی فلزی متعددی از ترکیب هتروسیکل های دهنده ی گوگرد با ترکیباتی که ساختار cp2mcl2 (m=ti,zr,hf) دارند، حاصل گردیده است که هر کدام خواص و کاربردهای منحصر به فرد خود را دارا می باشد. برای نمونه از ترکیب بیس(مرکاپتوتریازول) ویا بیس(مرکاپتواکسودیازول) با تیتانوسن دی کلراید و زیرکونوسن دی کلراید ، کمپلکس های آلی-فلزی متعددی حاصل گردیده است که هر کدام دارای خواص ضدباکتریایی وضدقارچی هستند [3و1]. نکته ی جالب تر این است که کمپلکس های آلی فلزی سنتز شده فعالیت بیشتر و بهتری نسبت به مواد اولیه از خود نشان داده اند وازطرفی تیتانیوم تاثیر بهتری نسبت به زیرکونیوم وهافنیوم در آزمایش ها به خود اختصاص می دهد [3و1]. زیرکونوسن دی کلراید علاوه بر هتروسیکل های دهنده ی گوگرد، با سایر هتروسیکل ها از جمله آنهایی که دهنده ی اکسیژن و یا نیتروژن هستند نیز تولید کمپلکس ها وترکیبات آلی فلزی می کند که هم ساختارهای جالب و متنوعی دارند و هم خواص و کاربردهای فراوان از خود نشان داده اند. برای مثال واکنش زیرکونوسن دی کلراید یا تیتانوسن دی کلراید، با بیس هیدرازون ها که نوعی لیگاند دهنده ی اکسیژن و نیتروژن هستند و محصول آلی فلزی تولید شده ، به دلیل داشتن ساختار منحصربه فرد و جالب، مورد توجه قرار گرفته است [4]. نمونه های دیگری از این گونه واکنش ها نیز مورد بررسی قرار گرفته است، از جمله ترکیب زیرکونوسن دی کلراید با لیگاند پیریدین-?،6- دی کربوکسیلات، که این لیگاند اکسیژن های خود را جایگزین کلرهای زیرکونوسن دی کلراید می نماید [5]. ترکیبات حاصل شده از واکنش متالوسن دی هالیدهای گروه چهار با ایمین- اکسیم لیگاندها، نیز به دلیل دارا بودن خواص آنتی باکتریایی مورد بررسی قرار گرفته است [6]. به طور کلی کمپلکس های متالوسن از فلزات واسطه گروه چهار ( ti,zr,hf )، اغلب در واکنش های کاتالیزوری واستوکیومتری مورد استفاده قرار می گیرند وبه دلیل این که خاصیت کاتالیزوری خوبی از خود نشان می دهند، مورد اقبال عمومی گسترده ای قرار گرفته اند. دلیل تمایل محققان به استفاده از متالوسن کاتالیزورها ، توانایی بالقوه ی این نوع کاتالیزورها در کنترل ریزساختارهای پلیمرها، معماری نسل نوین و تازه ای از واکنش های پلیمریزاسیون و در نهایت توسعه واکنش های پلیمری جدید بوده است. بیش از چند دهه است که پلیمریزاسیون آلفا-اولفین ها ، با استفاده از متالوسن های عناصر واسطه گروه iv که بوسیله-ی متیل آلوموکسان( mao) فعال شده اند، انجام می گردد. یکی از کاربرد های جالب زیرکونوسن دی کلراید ، استفاده از این ترکیب، در واکنش های پلیمریزاسیون پروپیلن می باشد. به عبارتی دیگر بوسیله استفاده از زیرکونوسن دی کلراید بعنوان کاتالیزور، توانسته اند در سالهای اخیر تکنیک های پلیمریزاسیون پروپیلن را توسعه بخشیده و موفق به کنترل مقدار گروه های قطبی و مکان و موقعیت آن گروه ها بر روی زنجیره ی پروپیلن شوند[8و7]. بخش گسترده ای از شیمی آلی فلزی عناصر واسطه گروه iv، متشکل از ترکیباتی از نوع متالوسن دی کلراید و تغییر و تحولات مربوط به آن ها می باشد. دلیل اصلی که این متالوسن ها حضور گسترده ای را به خود اختصاص داده اند، این است که سیکلوپنتا دی انیل، توانایی درخور توجهی از خود برای پایدار کردن فلزات حجیم الکتروپوزتیو ، ازنظر فضایی و الکترونی نشان داده است. هم چنین تولید کمپلکس های مونومر با محیط کوئوردیناسیون کاملا مشخص شده، از تاثیرات دیگر سیکلوپنتادی انیل بر روی این کمپلکس ها می باشد [9].