چکیده: در دوره زندیه که ادامه دوره آرامش نسبی پس از فتنه افغان ها بود، نقطه عطفی در رویکرد به هنرها و آرایه های ابنیه سرزمین ما به وجود آمد. این پژوهش به بررسی جنبه هایی از چنین رویکردی پرداخته و به ظهور گونه های جدید نقوش و آرایه ها در کوشک های زندیه پرداخته است. به این منظور، نمونه هایی از کوشک های زندیه شیراز را که دربردارنده این گونه آرایه ها است، انتخاب و بررسی کرده است. هدف از این نوشتار پاسخ به این پرسش ها است که: کوشک های زندیه به لحاظ شکل، ساختار، کاربری و تزیینات دارای چه شباهت ها و تفاوت هایی است؟ انواع نقوش و آرایه ها در کوشک های زندیه شیراز چیست؟ آیا می توان مواردی از تغییر رویکرد نقوش و تزیینات ابنیه کوشکی را مشخص نمود؟ و آیا می توان عوامل تأثیرگذار بر شکل گیری نقوش و تزیینات ابنیه مذکور را مشخص کرد؟ این نوشتار در راستای پژوهش کاربردی و با روش توصیفی- تطبیقی انجام گرفته است. برای یافته اندوزی و گردآوری داده ها، از روش های کتابخانه ای و میدانی (بازدید و عکس برداری) هر دو استفاده شده است. نتیجه این پژوهش بر طبق مدارک موجود نشان می دهد که، شکل گیری معماری زندیه به طور کلی در راستای معماری عهد صفویه بوده ولی به صورتی ساده، بی پیرایه و مختصر در آمده است. همچنین نقوش ابنیه عصر زند را هم باید تا حدی در ادامه نقوش دوره صفویه دانست، اگر چه شکوفایی آن عصر را هرگز به خود ندید. بررسی ها بر روی نقوش و آرایه های کوشک های جهان نما، هفت تنان و کلاه فرنگی نشان می دهد اگر چه هنر دوره زندیه ادامه هنر دوره صفویه است ولی در بخش هایی از آن شاهد ابتکارات و نوآوری های جدیدی است که مشخصه هنر در این دوران است. کلیدواژه ها: معماری زندیه/ گونه شناسی/ کوشک/ آرایه/ سبک شناسی/ نقش