بهینه سازی مصرف انرژی را در یک ساختمان می توان در 4 مرحله 1. تولید و تامین مصالح و منابع، 2. ساخت، 3. بهره برداری و 4. تخریب و بازیافت پی گرفت؛ که این تحقیق مرحله تخریب و بازیافت را نشانه رفته است. میانگین عمر مفید ساختمانها در کشورهای صنعتی حدود 100 سال و میانگین این میزان در دنیا حداقل 50 سال است. این در حالی است که عمر ساختمانها در ایران حدود 30 سال برآورد شده است. آمار نوسازی 20 میلیون واحد ساختمانی در سال موید عمر پایین ساختمانها و در نتیجه میزان تخریب بالای آنها است که در کشور اتفاق می افتد. این اندازه از تخریب موجب تولید انبوهی نخاله می شود که دفع آنها آسیبهای جبران ناپذیری به محیط زیست وارد می کند. از این رو این تحقیق به دنبال شناسایی موارد اتلاف انرژی و انواع آلودگیهای زیست محیطی که در مراحل تخریب ساختمانها اتفاق می افتد است تا با بهینه سازی فرآیند طراحی، اجرا و نگهداری ساختمان باعث کاهش مصرف انرژی در مرحله تخریب بنا شود. سئوالهای تحقیق عبارتند از 1. چه منابع انرژی در مراحل تخریب ساختمانها مصرف می شوند و مصرف انرژی در هر مرحله چه ویژگیهایی دارد؟ و 2. چگونه می توان با بازنگری فرآیند طراحی، اجرا و ساخت ساختمان، میزان اتلاف انرژی را به حداقل رساند؟روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است. در این تحقیق ابتدا به شناخت عناصر تشکیل دهنده موضوع یعنی انرژی و ساختمان، تخریب و ساختمان، بازیافت و آثار زیست محیطی آنها پرداخته می شود. در ادامه به موردپژوهی پرداخته تا با نمونه های موفق و ناموفق در حوزه تحقیق آشنا شده و دلایل موفقیت و عدم موفقیت آنها را بررسی می نمائیم تا در راستای رسیدن به هدف تحقیق از آنها بهره جویی کنیم. سپس نتایج تحقیق به صورت راهکارها و الگوهایی برای مصرف بهینه انرژی در دو سطح ساختمانهای کنونی و ساختمانهای آتی ارائه می شوند. دستاوردهای تحقیق نشاندهنده آن است که با استفاده از معیارها و روشهای ارزیابی که برای هر کدام از مولفه های طراحی معماری و کاهش هزینه های ساخت، فناوریهای نوین و کاهش مصرف انرژی، انتخاب آگاهانه مصالح، انتخاب آگاهانه جزئیات اجرایی تعریف و تفسیر گردیده است، می توان به عنوان یک معمار و طراح به انتخاب اجزای مختلف تشکیل دهنده یک ساختمان دست زد و از نزدیک شدن به هدف تحقیق که کاهش مصرف انرژی در فرآیند تخریب ساختمان است مطمئن شد. در انتها نیز تحلیل سایت و طراحی نمونه موردی (مسکن مجموعه کارگری صدرا) بر اساس دستاوردهای تحقیق انجام می گیرد.

مسکن به عنوان مهم ترین فضایی که انسان در آن زندگی می کند و تمام نیاز های مادی و معنوی خود را در این فضا تامین می کند نیاز به تفکر وتعمق بسیار دارد. در راستای تامین این نیازها، معماری نقش بسیار پر رنگی را ایفا می کند و می تواند به عنوان اصلی ترین عامل در خدمت انسان باشد. یکی از مهم ترین عناصری که به تنهایی می تواند هم نیازهای مادی و هم نیاز های معنوی و روحی انسان را تامین کند، آب است که به دلیل ویژگی های خاص خود، جایگاه ویژه ای در معماری به خصوص معماری مسکن دارد. لذا هدف تحقیق حاضر، دستیابی به اصولی در معماری است تا بتواند ارتباط انسان با آب را در مسکن تقویت کند و نحوه مدیریت آب در خانه را در جهت افزایش ارتباط معنایی و قدسی در کنار ارتباط مادی و کاربردی تامین کند و در نهایت بتواند خانه ای بر مبنای آب طراحی کند که آب جایگاه معنایی خود را در مسکن مطابق آن چه در معماری خانه های سنتی وجود داشته است و با درنظر گرفتن اصول اسلامی و ایرانی و قدسی متناسب با نیاز های امروز ایجاد کند. نتیجه پژوهش انجام شده نشان دهنده این مطلب می باشد که خانه های سنتی ایرانی-اسلامی، در به کار گیری آب، علاوه بر توجه به کاربرد مادی آن، به جنبه های معنوی و قدسی آب نیز توجه داشته اند و اصول ایرانی و اسلامی را به نحو احسن در خانه ها اجرا کرده اند. آب در خانه های سنتی، همواره در قلب خانه حضور داشته، و طراحی آن بهشت موعود در قرآن را یادآوری می کرده است. تمام این راهکارها، توجه کافی به فرهنگ و سبک زندگی ایرانی نیز داشته است. تمام خانه های مورد مطالعه، ویژگی مکان های قدسی مورد نظر اسلام را داشته اند و فضایی که آب در آن حضور داشته، توجه به آسمان، مرکزیت و وحدت در کثرت، تناسب و تقارن، عدل، گوناگونی رنگ ها و .... را داشته است. لذا به منظور احیای این ارزش ها در دنیای امروز، بایستی این ارزش ها امروزی شوند و مطابق فرهنگ و سبک زندگی امروز تعریف شوند. امروزه ورود اتومبیل، مبلمان و دکوراسیون مختلف و... تغییر زیادی در سبک زندگی و معماری ایجاد کرده است که در موضوع مورد تحقیق تاثیر بسیاری داشته است. لذا در انتهای این تحقیق اصول و راهکارهایی برای طراحی مسکن با استفاده از آب در جهت تقویت ارتباط آب و انسان از جنبه قدسی و معنایی مطابق نیاز های امروز و با در نظر گرفتن اصول اسلامی، ایرانی و اصول معماری مکان های قدسی ارائه می شود. روش مورد استفاده در این پژوهش، تفسیری تاریخی می باشد و تحیل های مربوط به بناها با روش استدلال منطقی صورت گرفته است. این تحقیق به دلیل ارائه اصول کاربردی به دست آمده از تحقیق در راستای طراحی مسکن بر مبنای آب (طبق اصول ایرانی- اسلامی) از نوع تحقیقات کاربردی می باشد. کلمات کلیدی: طراحی مسکن، طراحی آب، اصول ایرانی اسلامی، اصول قدسی، مدیریت آب، سبک زندگی

نیاز به وجود ضوابط و مقررات معماری و شهرسازی، قدمتی طولانی دارد و در طی دوران مختلف از زمان آغاز شهر نشینی، همواره به طرق متفاوت، مقرراتی جهت هماهنگی و یکپارچه نمودن و انسجام شهر ها وجود داشته اند. به جهت اهمیت حوزه مسکن در بحث طراحی معماری، این نیاز در بخش معماری مسکن بسیار پر اهمیت تر می باشد. سیر تحول قوانین و مقررات در این حوزه، نشان دهنده نیاز به تغییر و به روز رسانی ضوابط با توجه به تغییرات ساختاری می باشد. در این میان مطالعه و بررسی نمونه های مشابه و استفاده از تجارب کشور های پیشرفته جهان و شهر هایی با تجربه موفق در این زمینه، می تواند کمک شایانی به بهبود شرایط موجود و ارتقا کیفیت مسکن در شهر تهران و کمک به اعمال ضوابط باشد. از همین روی، در پژوهش حاضر، بعد از مطالعه سیر تحول ضوابط و مقررات شهر تهران از زمان پایتخت شدن این شهر، به مطالعه ضوابط معماری مسکن شهر تهران و روال های جاری در شهرداری تهران و مراحل اخذ مجوز و اعمال ضوابط پرداخته شده است. همچنین سه شهر بزرگ جهان از سه قاره مختلف، از میان لیستی از شهر های پیشرفته جهان به عنوان نمونه موردی انتخاب شد که شامل شهر های لندن، سنگاپور و سیدنی می باشد که ضوابط و مقررات معماری مسکن این شهر ها به دقت مطالعه شد. در این پژوهش، جهت تحلیل داده های به دست آمده و تحلیل ضوابط معماری مسکن شهر تهران، از مدل تحلیلی swot استفاده شده است. از مقایسه ضوابط موجود در 3 شهر مورد مطالعه و ضوابط مسکن شهر تهران، به ارزیابی وضع موجود ضوابط شهر تهران پرداخته شد و نقاط قوت و نقاط ضعف داخلی و فرصت ها و تهدید های ناشی از محیط خارجی ضوابط مسکن شهر تهران استخراج شدند. سپس به کمک نظر سنجی از کارشناسان و متخصصین این حوزه، به امتیاز دهی این فاکتور ها پرداخته شد. نتایج حاصل از این یافته ها، بیان گر وجود برتری نقاط قوت درون سیستمی نسبت به نقاط ضعف و وجود فرصت های محیطی بیشتر نسبت به تهدیدات محیط خارجی سیستم می باشد. در انتها نیز بر اساس ماتریس تحلیلی سوات و اهمیت هر گروه از استراتژی ها، راهبرد های مربوطه ارائه شدند که در این میان با توجه به شرایط موجود سیستم، راهبرد های تهاجمی از اهمیت بیشتری برخوردارند. دستاورد های پژوهش نشان می دهد که مهم ترین کاستی اسناد بالادستی موجود در ایران، عدم تمرکز بر فرایند طراحی است. از این روی، پژوهش به کارگیری الگو های شئ محور را پیشنهاد می نماید.