گسترش شهرها در دنیای امروزی مسائل و مشکلاتی را پیش روی بشر قرار داده است. از جمله مسائل ایجاد شده, مسئله تردد در طول و در بین شهر ها می باشد. جاده ها و اتوبان های شهری پاسخگوی مناسبی برای این مشکل می باشند. شهر تبریز نیز به موازات گسترش از این امر مستثنی نبوده و برای ایجاد ارتباط بین نقاط مختلف شهری به احداث آزدراه ها و یزرگراه های شهری روی آورده است. از جمله این بزرگراه ها, بزرگراه شمالی تبریز ,اتوبان پاسداران می باشد. اتوبان احداثی حجم بالایی از ترددهای شهری را در خود جای داده است و از شرق به غرب شهر تبریز گسترده شده است.در مسیر عبوری این اتوبان مخاطراتی وجود دارد. در این پژوهش سعی شده است تا به بیان این مخاطرات پرداخته و برای رفع آنها راه کارهایی ارائه شود. از جمله مخاطرات موجود در این اتوبان زلزله می باشد که به علت نزدیکی به گسل شمالی تبریز روی خواهد داد. زمین لغزش و سیل از دیگر مخاطرات موجود در اتوبان می باشد. نبود زهکشهای مناسب در طول اتوبان کار هدایت آبهای سطحی را با مشکل روبرو کرده است و استفاده از خاک رس در زیر ساخت های اتوبان استحکام و هموار بودن سطح اتوبان را زیر سوال برده است که این دو, عاملی برای زمین لغزش و سیل می باشند. برای بررسی مشکلات و یافتن راه کار مناسب از تصاویر ماهواره ای, نقشه های زمین شناسی, نقشه های گسل و توپوگرافی م بهره برده شده است. این تصاویر ونقشه ها در نرم افزار gis با هم تلفیق داده شده است و برای هر نقشه لایه اطلاعاتی تهیه شده است.برای ارزیابی معیارها ازتحلیل های مبتنی بر تصمیم گیری چندمعیاره,mcdm,استفاده می شود.از جمله مدلهای این روش که در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفته اند مدلهای topsis وsaw می باشند.در این مدلها معیار ها ارزش گذاری می شوند و سپس استاندارد شده و وزن معیارها محاسبه می شود. در نهایت مناطقی که در معرض خطر بیشتری قرار گرفته اند مشخص می شوند. در راستای کاهش اثرات بحران, مکانهایی برای احداث زهکش,مسیرهایی برای ورود و خروج از اتوبان و احداث ترانشه پیشنهاد شده است.

در این پژوهش به منظور بررسی تغییرات دمای سطح زمین در شهرستان ارومیه، ابتدا تصاویر دمای سطح زمین (lst) ماه آگوست سالهای 1998 و 2013 استخراج گردید. سپس تصاویر پوشش گیاهی با اعمال شاخص ndvi برای هر دو سال تهیه گردید. جهت تحلیل و بررسی تغییرات زمانی و مکانی دمای سطح زمین و بررسی ارتباط آن با پوشش گیاهی ، روش های change detection به کار گرفته شد. روش های مورد استفاده عبارتند از تهیه تصاویر تفاضل و طبقه بندی نظارت شده از نوع حداکثر احتمال ودرخت تصمیم گیری. به دلیل وجود ارتباط و تاثیر عوامل توپوگرافی از جمله شیب و جهت شیب بر پوشش گیاهی و دما این دو عامل در طبقه بندی درخت تصمیم گیری دخالت داده شد. نتایج حاصل از روش های آشکارسازی تغییرات change detection) )همراه با تصاویر lst بدست آمده مورد بررسی قرار گرفته و تحلیل گردید. نقشه های lst بدست آمده حاکی از روند افزایش دما ازمقطع زمانی اول به مقطع زمانی دوم در سطح شهرستان بوده است.در سطح منطقه ی شهری توزیع دماهای خنک تر در آگوست سال 2013نسبت به آگوست سال 1998 تایید شدکه علت بیشتر مربوط به ویژگی های طیفی پدیده ها می باشد. از جمله به دلیل تغییرات عمده ای که دربافت منطقه ی شهری رخ داده ازجمله پوشیدگی بام اغلب ساختمان ها باعایق ،افزایش تعداد وسیله ی نقلیه وبه تبع آن افزایش آثار سایه سبب تاثیر گذاری در بروز دماهای کم شده است. سپس دمای نواحی افزایشی و کاهشی در روش تفاضل ، استخراج گردید.با استفاده از روش طبقه بندی درخت تصمیم گیری، آستانه های مورد نظر برای بررسی ارتباط دما و پوشش گیاهی،اعمال شد.در طبقه بندی حداکثراحتمال تغییرات کاربری ها طی دوره ی زمانی مورد مطالعه بررسی و همراه با دمای سطحی آنها مورد بررسی قرار گرفت. ارتباط بین دما و پوشش گیاهی توسط ترانسکت های ترسیم شده تایید گردید اما در روش طبقه بندی درخت تصمیم گیری، تاثیرگذاری دو عامل شیب و جهت شیب بر دمای سطح زمین ، علاوه بر تاثیر عامل پوشش گیاهی استخراج گشت.

در سه دهه گذشته، توسعه کلانشهر تبریز به سوی پیرامون باعث تخریب اراضی زراعی و باغی و منابع زیست محیطی آن گردیده و مشکلاتی همچون به هم خوردن تعادل اکولوژیکی، افزایش هزینه های خدمات رسانی، ساخت و ساز روی اراضی نامناسب، تشدید آلودگی هوا، عدم توجه به بافتهای موجود جهت بهسازی و نوسازی و ... شده که ادامه توسعه با روند ذکر شده باعث تشدید مسائل زیست محیطی خواهد شد. با در نظر گرفتن جنبه های کالبدی، کیفیت هوا و منابع آبی به عنوان مهمترین ارکان توسعه شهری، اهمیت مدل سازی توسعه از دید اکولوژیکی در جهت حفظ ذخایر اکولوژیک کلانشهر تبریز بیش از پیش مشخص می شود. بنابراین پیشگیری از پراکنش افقی کلانشهر و توسعه شهر بدون از بین بردن اراضی مرغوب کشاورزی، کاهش آثار منفی زیست محیطی آلودگی هوا و هدایت گسترش فیزیکی کلانشهر تبریز در پهنه های مناسب و به دور از مخاطرات طبیعی مانند زلزله هدف این مطالعه می باشد که با تقسیم بندی تحقیق به دو مقطع گذشته و آینده با استفاده از تصاویر ماهواره ای و روشهای احتمالاتی رگرسیون لجستیک و شبکه عصبی مصنوعی روند تغییرات در قالب سه سناریو بررسی شد. با استفاده از طبقه بندی تصاویر ماهواره ای لندست طی سالهای 1363تا 1390 روند توسعه پراکنده شهری و غیراکولوژیک از بعد کالبدی بررسی و مشخص شد بر اساس اطلاعات مرکز آمار ایران و تحلیل تصاویر ماهواره ای طی دوره 27 ساله1390-1363، جمعیت کلانشهر تبریز از 1007992 نفر به 1740695 افزایش و مساحت شهرها و روستاها از 11/6642 هکتار به 60/20986 هکتار افزایش پیدا کرده که عدم تناسب توسعه بین جمعیت و مساحت از محاسبه مدل هلدرن و تخریب 9/4734 هکتار از اراضی کشاورزی و باغی مشخص می شود، بطوریکه 45 درصد توسعه شهر تبریز در این مدت ناشی از توسعه پراکنده می باشد. با استفاده از نقشه های تراکم آلاینده ها و گلباد ماهانه تاثیرات کاهش اراضی کشاورزی و باغی فوق الذکر به مثابه ریه های تنفسی و تصفیه کننده هوا مشخص می شود. تشدید آلودگی هوا طی 27 سال در اثر آلاینده های صنعتی و افزایش وسایط نقلیه، در تمامی ایستگاهها از غرب به مرکز تبریز در فصلهای پاییز و زمستان به مراتب بیشتر بوده به طوریکه در این فصول آلاینده ها به بیش از دو برابر مجاز می رسد. با مقایسه میزان تولید و مصرف آب در کلانشهر تبریز مشخص شد سرانه مصرفی بالا فقط در سال 90، باعث هدر رفتن m3 38470051 یا 2/37 درصد از آب تصفیه شده به فاضلاب شده و تهدید منابع آبی زیرزمینی در اثر افزایش مصرف آب در بخش کشاورزی نیز از معضلات توسعه غیراکولوژیک کلانشهر تبریز می باشد. برای پیش بینی توسعه شهری کلانشهر تبریز با پیش بینی جمعیت و استفاده از مدل رگرسیون لجستیک و ltm با تعریف سه سناریو راهبردهایی که به توسعه اکولوژیک کلانشهر تبریز با تاکید بر عوامل زیست محیطی کمک می کند مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در سناریوی تاریخی تجمعی با پیش بینی توسعه شهری بر اساس مدل های رگرسیون لجستیک و شبکه عصبی تغییر زمین در افق 1410، مشخص شد اراضی باغی و زراعی در توسعه آتی شهرهای سردرود، خسروشهر، اسکو، ایلخچی به عنوان بازوی جنوب غرب و باسمنج به عنوان بازوی جنوب شرق تبریز به شدت تخریب خواهد شد. همچنین مجاورت شهرها با باغات اطرف موجودیت ذخایر اکولوژیک را به مخاطره انداخته و روند توسعه شهرها و مناطق روستایی اطراف به علت عطش استفاده از زیرساختهای شهری و بالارفتن قیمت اراضی بیشترین تخریب را با رقم 56/4599 هکتار متوجه باغات و اراضی کلانشهر خواهد نمود. در سناریوی برنامه ریزی شده با ادغام شهرهای باسمنج و سردرود در محورهای جنوب غرب و جنوب شرق و انضمام اراضی حدفاصل شهرهای یاد شده به تبریز باعث رواج الگوی ساخت باغ - ویلایی و اضمحلال پتانسیلهای زیست محیطی و افزایش قطبی شدن شهر تبریز و تخریب 69/3265 هکتار از اراضی زراعی و باغی خواهد شد. در سناریوی اکولوژیک به عنوان یک آلترناتیو توسعه در مقابل گسترش افقی و پیوسته شهر تبریز، در صورت استفاده از پتانسیل های درونی شهر تبریز با عنایت به برخورداری از پتانسیل زیرساخت قبلی در درون شهر به همراه الگوی اقتصادی حفظ اراضی باغی و کشاورزی با کمربندها و کمان های سبز، میزان تخریب اراضی زراعی و باغی نسبت به سناریوی تاریخی به نصف کاهش خواهد یافت که علاوه بر اصلاح و پالایش درونی شهر تبریز با کاهش قطب گرایی شهر، میزان غلظت آلاینده ها نیز کاهش خواهد یافت و با حفظ اراضی باغی و کشاورزی با کمربندهای سبز پیشنهادی ذخایر اکولوژیک جنوب باسمنج و سردرود در کنار دره اسکو با جلوگیری از اتصال شهرهای اسکو و سردرود توسط روستاهای حومه ای آنها روند توسعه اکولوژیک در آنها حفظ خواهد شد. بنابراین با به کار گرفتن نتایج رساله و اعمال پیشنهادات آن در تدوین طرح جامع جدید تبریز می توان پایه های توسعه اکولوژیکی را در منطقه کلانشهری تبریز پایه گذاری نمود و به تلفیق تئوری های اکولوژی شهری با سناریوهای احتمالاتی توسعه در حوزه ی دانش کاربردی برنامه ریزی شهری نائل آمد.

کاربری زمین عبارت است از نحوه یا نوع استفاده از زمین به جهت نوع فعالیتی که در آن انجام می شود از گذشته، آگاهی از نوع و درصد کاربری های کشاورزی و اراضی آبی و قابلیت بالقوه کشت هر یک از مناطق کشاورزی در تأمین غذای انسان ها و برنامه ریزی های کشاورزی جهت استفاده صحیح اهمیت داشته است، در این راستا به روشهای مختلفی اقدام به برآورد میزان کشت و محصولات نموده اند در دهه های اخیر استفاده از تکنولوژی سنجش از دور و فناوری سیستم¬های اطلاعات جغرافیایی (gis) به عنوان یک تکنولوژی برتر و کارآمد در بررسی تغییرات محیطی و مدیریت منابع است که اطلاعات بروز را برای اهدف مدیریتی فراهم می آورد، مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش محدوده مورد مطالعه شهرستان سراب واقع در جنوب شرقی استان آذربایجان شرقی می باشد و یکی از 20 شهرستان آن به شمار می رود. مساحت این شهرستان 3452/18کیلومترمربع می باشد که حدود7/6 درصد مساحت استان را تشکیل می دهد. به منظور بررسی تغییرات کاربری اراضی از سه تصویر ماهواره لندست 1991 و 2007 و 2013 مورد استفاده قرار گرفت و سپس برای طبقه بندی روش بیشترین شباهت و طبقه بندی شی گرا کابری اراضی در 4 کلاس پوشش گیاهی، بایر، مناطق مسکونی و خطوط ارتباطی مورو مقایسه قرار گرفت و نهایتا روش شی گرا با ضریب کاپای 0.84429، 0.85576 و 0.87247 به ترتیب برای سالهای 1991، 2007 و 2013 طبقه بندی بهتری نسبت به روش شی نزدیکترین همسایه داشته به ترتیب برای سالهای 1991، 2007 و 2013 طبقه بندی بهتری نسبت به روش شی نزدیکترین همسایه داشته است. بررسی تغییرات با استفاده ابزار cross tab در دو دوره 1991 تا 2007 و 2007 تا 2013 مورد بررسی قرار گرفت. در دوره اول مناطق مسکونی با 11 درصد کاهش بیشترین تغییر را داشته است و در حالی که کلاس بایر با 6 درصد افزایش مساحت بیشترین تغییر را پس از کلاس مناطق مسکونی داشته است. از طرفی دیگر در دوره دوم کلاس مناطق مسکونی 26 درصد افزایش مساحت را داشته است. و این افزایش مساحت در جهت از بین رفتن 22 درصدی پوشش گیاهی و 4 درصدی کلاس بایر بوده است.

در طول زمان، الگوهای پوشش زمین و به تبع آن کاربری اراضی دچار تغییر و دگرگونی اساسی می شوند و عامل انسانی می تواند بیشترین نقش را در این فرآیند ایفا نماید. همواره، دانشمندان تلاش نموده اند تا عوامل مسبب تغییرات کاربری اراضی و تاثیرات محیطی مربوطه را شناسایی نمایند. در دهه های گذشته به همین منظور، محققان مشاهدات مختلف و جمع آوری شده از طریق عملیات میدانی و همینطور عکس های هوایی را جهت کشف تغییرات کاربری اراضی ناشی از تحمیل فرآیندهای طبیعی و انسانی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده اند. اما، امروزه، بر پایه پیشرفت های تکنولوژیکی حاصله در قلمرو سنجش از راه دور، می توان تصاویر ماهواره ای را به منظور بررسی دقیق تر تغییرات محیطی بهنگام پردازش و نتایج نهایی را بطور مصور مدل سازی نمود. هدف اصلی تحقیق جاری پایش تغییرات کاربری اراضی شهرستان بناب در سال های 1985-2006-2013 می باشد. بر این اساس، برای کشف تغییرات حادث شده در محدوده مورد مطالعه، تصاویر سنجنده tm و etm + ماهواره لندست مربوط به سالهای 1985-2006-2013 مورد پردازش قرار گرفت. در همین راستا، بعد از اعمال تصحیحات اتمسفری و هندسی، عملیات بارزسازی تصاویر اجرا و با بهره گیری از روش های طبقه بندی نظارت شده الگوریتم ها اعمال شد و از این طریق نقشه های موضوعی کاربری اراضی شهرستان بناب طراحی گردید.

چکیده ندارد.