یکی از رایج ترین عناصر تصویری هنر ایران از دوران کهن و پیش از تاریخ نقش مایه «آب» است که بر روی بسیاری از سفالینه های آغازین تا ظروف نقره ساسانی و همچنین آثار باشکوه دوران اسلامی چون سفالینه های سلجوقی و نسخه های خطی و مصور در مکاتب مختلف نقاشی ایران دیده می شود. که این مسئله بی ارتباط با جایگاه والای آب در باورهای پیش از اسلام و پس از آن در ایران نیست. سفالینه های سلجوقی غالبا بستر مناسبی برای بازنمایی آب بوده اند. جویباری روان با چند ماهی، اردک و مار و در پاره‏ ای از سفالینه ها با نقش زن در میان امواج آب، در سطح پایین اغلب ظروف این عصر مشاهده می شود. عدم وجود بررسی های درخور توجه پیشین و ضرورت آن، نگارنده را بر آن داشت تا به صورت هدفمند تعدادی از این سفالینه ها را انتخاب نموده و با استفاده از رویکرد آیکونوگرافی مورد مطالعه قرار دهد. روش پژوهش در این رساله کیفی تاریخی است و از طریق مطالعات کتابخانه ای و بازدید از موزه های داخلی و سایت های موزه های معتبر خارج از ایران، داده های کافی جهت پژوهش جمع آوری شده است. هدف اصلی این پژوهش مطالعه نقش مایه «آب» بر روی تعدادی از سفالینه های سلجوقی، همچنین بررسی رابطه میان این نقش مایه با دیگر نقش مایه های وابسته به آن، به طور أخص نقش مایه «زن» و تحلیل روایت شناسانه سفالینه ها از طریق رجوع به منابع ادبی است. با مطالعه بازنمایی آب در دوران سلجوقی، به عنوان دوره ای شکوهمند در تاریخ اسلامی ایران، می توان تداوم سنت های هنری، فرهنگی و باورهای ملی‏ ایران در خلق و پردازش آثار هنری دوره اسلامی مشاهده کرد. همچنین از روایات نقل شده و کتب تالیف شده در این دوره و یا نزدیک به آن، مشخص می شود، سلجوقیان به حضور موجودات و انسان های دریایی به ویژه زنان دریایی اعتقاد داشته اند و این گونه باورها در نگاره ها و نقوش سفالینه ها منعکس شده است.

هر چند خیلی ها معتقدند که در قزوین دوره ی صفوی با اقدامات شاه تهماسب و همچنین شاه اسماعیل دوم و جان سپردن وی در زندان دوره ی شکوهمند تاریخ کتاب آرایی ایران به پایان رسید، اما در همین زمان با پدیده ی جدید در نقاشی ایران روبرو می شویم و آن طراحی و نقاشی جداگانه و مستقل از کتاب است. کی از برجسته ترین نقاشان در مکتب قزوین محمدی هروی می باشد. وی خالق نگاره لوتی های دوره گرد است. نگاره لوتی های دوره گرد به علت پرداختن به حواشی فرهنگی آن دوره از اهمیت خاصی برخوردار است و در همین راستاست که از منظر نشانه شناسی و نشانه شناسی فرهنگی می تواند از اهمیت خاصی برخوردار باشد. یکی از مهم ترین نظریه پردازان معاصر در نشانه شناسی که در مورد موضوع شمائل در بستر فرهنگ، بحث و بررسی کرده است امبرتو اکو می باشد. اکو در سراسر نقد خود از شمائل گرایی از مشخص کردن انواع نشانه ها صحبت نکرده است، بلکه او به تعیین شیوه های تولید نقش های نشانه ای پرداخته است و بین نوع و مورد تمایز قائل شده است. با توجه به مطالب گفته شده این رساله به دنبال بررسی نگاره لوتی های دوره گرد با توجه به رویکرد نشانه شناسانه ی امبرتو اکو می باشد؛ تا خواننده ی تصویر ( مخاطب ) بتواند یک دریچه ای را برای ورود به لایه های زیرین نگاره باز کند و نگاره را در چهارچوب خاص خود خوانش کند و آن را نقد و بررسی نماید.