به منظور اجتناب از عواقب نامطلوب توسعه صنعت گردشگری و دستیابی به مدیریت پایدار منابع زمین جهت گردشگری، نیاز به توان اکولوژیکی است. ارزیابی توان اکولوژیکی تنظیم رابطه بین اثرات اجتماعی و اقتصادی و تغییرات حاصل از استفاده از زمین برای نظارت بر توسعه پایدار است. از آنجا که سیستم های پشتیبانی تصمیم گیری مکانی (sdsss) به سرعت در حال ایجاد جاذبه جهت برنامه ریزی و سیاستگذاری است، مطالعه حاضر نشان می دهد که توسعه mcsdss پایه (سیستم پشتیبانی تصمیم گیری فضایی چند معیاره) تکنیک های اطلاعات مکانی، مانندgis (سیستم اطلاعات جغرافیایی) و ارزیابی چند معیاره (mce) را کامل می کند. هدف از این تحقیق ایجاد یک نقشه تناسب از منطقه مورد مطالعه، مربوط به خصوصیات توسعه صنعت گردشگری است تا به عنوان متغیر تصمیم گیری در برنامه ریزی فضایی مورد استفاده قرار گیرد. این روش با مراجعه به مطالعه موردی در حوضه بن رود در استان اصفهان نشان داده می شود. حوضه بن رود از نظر داشتن جاذبه های طبیعی و صنعت گلاب گیری، از موقعیت ممتازی برخوردار است. در این مطالعه، به منظور ارزیابی توان اکولوژیکی حوضه بن رود برای توسعه صنعت گردشگری، از روش ارزیابی چند معیاره (mce) بر اساس منطق فازی استفاده شده است. معیارهای مختلف در تجزیه و تحلیل در نظر گرفته شده و ظرفیت محیطی و منابع اکولوژیکی در منطقه شناسایی شد و اطلاعات موجود جمع آوری و پس از آن به صورت لایه هایی تهیه شد که پس از آن این لایه ها با توابع عضویت متفاوت، استاندارد شدند. وزن معیارهای مختلف با استفاده از روش مقایسه زوجی (ahp) مشخص شد و تمام لایه ها با استفاده از روش ترکیب خطی وزنی (wlc) ترکیب شدند و نتایج به شکل نقشه تهیه و با نرم افزار idrisi آنالیز شد. با استفاده از نتایج نقشه تناسب به عنوان یک ابزار آنالیز، امکان شناسایی برخی از مناطق مهم که نیاز به توسعه دارند وجود دارد. به منظور دستیابی به درک مختصری از نتایج، مقادیر به چهار دسته بالا، متوسط، کم و بدون تناسب طبقه بندی شدند. نتایج نشان داد که 30?، 18?، 25? و 27? از نواحی در منطقه مورد مطالعه به ترتیب با تناسب بالا، متوسط، کم و بدون تناسب مشخص شدند. با این حال، نقشه تناسب نشان می دهد که منطقه مورد مطالعه را میتوان به دو زیر منطقه تقسیم کرد: بخش جنوبی با تناسب بالاتر و بخش شمالی با تناسب کمتر. نتایج این مطالعه با برخی از دروس آموخته شده در توسعه mcsdss نتیجه گرفته میشود و مشخص است که روش به کار رفته به عنوان یک ابزار موثر در ارائه پشتیبانی از تصمیم گیری برای برنامه ریزی مکانی است.

یکی از مهمترین آلاینده های محیط زیست، فلزات سنگین هستند که در اندام های موجودات زنده انباشته شده و در مقادیر کم سمی و خطرناک هستند. به همین دلیل از حیوانات وحشی به عنوان شاخص زیستی مناسب برای پایش قابلیت دسترسی زیستی آلودگی فلزات سنگین و عواقب بالقوه خطرناکشان استفاده می شود.

.

.

از آن جایی که فلزات سنگین به طور طبیعی تا اندازه ای در خاک وجود دارند، تجمع تدریجی آن ها به دلیل فعالیت های انسانی و شناسایی و تخصیص منابع تولیدکننده این عناصر امری چالش برانگیز جهت جلوگیری از آلودگی های محیطی می باشد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف تعین غلظت و تهیه الگوی پراکنش مکانی عناصر سنگین نیکل، کروم، کادمیوم، سرب، روی و مس در محدوده مجتمع صنعتی اسفراین با استفاده از روش های تلفیقی تجزیه و تحلیل چندمتغیره (آزمون همبستگی، تحلیل مولفه اصلی و آنالیز خوشه ای) و ژئواستاتیستیک با کاربرد نرم افزار arcgis10.2 انجام گرفت. بدین منظور 124 نمونه خاک، کشاورزی (52 نمونه) و غیرکشاورزی (72 نمونه) در دو عمق (20-0 و 40-20 سانتی متر) و 28 نمونه گیاه غالب منطقه (خارشتر) به روش نمونه برداری سیستماتیک تصادفی با شبکه های منظم 5/1 × 5/1 و در نزدیک صنعت 1×1 کیلومتر، در منطقه ای با وسعت تقریبی 120 کیلومترمربع انجام گرفت. پس از آماده سازی نمونه ها به روش هضم اسیدی (b, usepa3050) غلظت فلزات سنگین با استفاده از طیف جذب اتمی شعله (faas) مدل shimadzu aa-670 اندازه گیری شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که بیش ترین میانگین غلظت در نمونه های خاک و گیاه به ترتیب مربوط به عناصر روی > نیکل > سرب > مس > کروم > کادمیوم می باشد، همچنین میانگین غلظت برای عناصر روی، مس و کادمیوم بالاتر و عناصر نیکل، کروم و سرب پائین تر از غلظت زمینه و طبیعی آن ها بوده است. نتایج حاصل از آزمون های همبستگی پیرسون، pca و ca در تأیید یکدیگر بوده و نشان داد که غلظت عناصر مس، سرب و روی علاوه بر منشأ ژئوژنیک به طور همزمان توسط فعالیت های انسانی نیز کنترل می شود، در حالی که عامل موثر بر غلظت عناصر نیکل، کروم و کادمیوم اساساً فاکتورهای طبیعی می باشد. کاربرد دو شاخص ارزیابی ریسک (single factor index و nemero synthesis index) جهت بررسی میزان آلودگی خاک در محدوده مجتمع صنعتی اسفراین به فلزات سنگین نشان داد که تنها برای دو عنصر مس و روی بیش ترین درصد از مقادیر داده ها در طبقه آلودگی کم (کلاس 3) و برای دیگر عناصر در منطقه احتیاط قرار می گیرد. در نهایت با استفاده از روش کریجینگ بیزین تجربی (ebk) در نرم افزار arcgis نقشه های توزیع مکانی غلظت عناصر سنگین تهیه شد، با تجزیه و تحلیل نقشه های پراکنش عناصر سنگین روند افزایش غلظت از قسمت مرکزی مجتمع صنعتی اسفراین به اطراف در جهت وزرش باد غالب (شمال-غربی-جنوب شرقی) برای سه عنصر روی، مس و سرب مشاهده شد، بنابراین می توان نتیجه گرفت که انتشار ذرات ناشی از دودکش های مجتمع صنعتی به همراه تأثیر مضاعف وزش باد غالب تنها بر افزایش میزان غلظت این سه عنصر تأثیرگذار بوده است. در پایان تعیین غلظت عناصر سنگین در خروجی دودکش های این مجتمع صنعتی و همین طور اندازه گیری میزان آلاینده ها در هوای منطقه به عنوان گامی مهم در پژوهش های آتی پیشنهاد می گردد.