مقدّمه: هایپرگلایسمی بارداری وضعیّتی است که در آن گلوکز خون طیّ بارداری بالاتر از حدّ طبیعی است. این وضعیّت ویژه می تواند تکوین جنین را به طرق مختلفی تحت تأثیر قرار دهد. یکی از مهم ترین اندام های تحت تأثیر هایپرگلایسمی مادری، مغز در حال تکوین جنین است. گیاه چرخه (launaea acanthodes) که از گیاهان دارویی مرسوم در نواحی مرکزی ایران است، دارای اثرات کاهنده ی قوی قند خون می باشد. هدف این مطالعه، بررسی اثرات احتمالی تجویز مادری عصاره ی این گیاه بر حجم بطن های طرفی مغز در جنین های حاصل از مادران هایپرگلایسمیک است. مواد و روش ها: 15 سر موش صحرایی ماده ی بالغ باردار، به طور تصادفی به پنج گروهِ کنترل، شم، هایپرگلایسمی (mg/kg stz:sc 55)، هایپرگلایسمی+ عصاره ی گیاه چرخه (stz+extract mg/kg 150) و هایپرگلایسمی+ انسولین (iu/kg/day:sc 5 stz+insulin) تقسیم شدند. هایپرگلایسمی در گروه های تجربی در روز هفتم بارداری با یک بار تزریق استرپتوزوتوسین (stz)(mg/kg 55) القاء شد. در روز هجدهم بارداری، جنین ها از بدن مادر خارج و پس از انجام مراحل بافت شناسی، حجم نیمکره های مغز، حجم بطن های طرفی، نسبت حجم بطن ها به نیمکره ها و نیز ضخامت بافت عصبی در نیمکره های مخ به کمک روش های استریولوژیکی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج: علاوه بر کاهش معنی دار میانگین وزن جنین ها در سه گروه مبتلا به هایپرگلایسمی در مقایسه با کنترل، افزایش معنی دار حجم بطن های طرفی مغز در گروه هایپرگلایسمی در مقایسه با کنترل مشاهده شد. در عین حال ضخامت بافت عصبی در هر سه گروه هایپرگلایسمیک در مقایسه با کنترل به طور معنی داری کاهش یافت. بحث و نتیجه گیری: اگرچه عصاره ی آبی-الکلی گیاه چرخه نتوانست قند خون مادران هایپرگلایسمیک را به مقادیر طبیعی برگرداند ولی نسبت حجم بطن های طرفی به حجم نیمکره ها را اندکی اصلاح کرد. این اثر را شاید بتوان به ترکیبات آلکالوئیدی و فلاونوئیدی موجود در عصاره و نقش آنتی اکسیدانی آن ها نسبت داد.