نام پژوهشگر: مرتضی آخرتی

طنز منظوم بعد از انقلاب و چهره های شاخص آن
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه محقق اردبیلی - دانشکده علوم انسانی 1390
  مرتضی آخرتی   محمد یاوری

شعر طنز یکی از گونه های ادبی است که بیشتر، از انقلاب مشروطه به این طرف در زبان و ادبیات معاصر فارسی جا باز کرده و توانسته است حضور خود را فارغ از دیگر انواع شوخ طبعی مانند هزل و هجو و فکاهه در بین مخاطبان خود تثبیت نماید. با پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن57 و شادی زاید الوصف مردم از آن پیروزی عظیم، احساس نشاط و سرزندگی در جامعه پیدا شد و به همین لحاظ فعالان عرصه ی فرهنگ و ادب به انتشار نشریات متعددی با رویه ی طنز و فکاهی در سال های اول انقلاب پرداختند و طنزهای منظوم زیادی در این خصوص ساخته و پرداخته شد. این روند در سال های بعد منسجم تر و اصولی تر دنبال-شد تا اینکه طنز منظوم بعد از انقلاب بسیار پر بار و شایسته ی توجه گردید. بر این اساس ما در این پژوهش به شناخت جریان کلی طنزسرایی بعد از انقلاب پرداخته، سعی در معرفی برخی چهره های شاخص این بخش از تاریخ ادبیات طنز منظوم فارسی داشته ایم که برای این منظور پژوهش حاضر در چهار فصل تدوین شده است که در فصل اول کلیاتی از قبیل مقدمه، تعریف مسأله، سوالات پژوهش، هدف و ضرورت تحقیق و اهداف کلی تحقیق آورده شده است و در فصل دوم که شامل مبانی نظری می باشد به واکاوی معنا و مفهوم انواع شوخ طبعی از قبیل هجو و هزل و فکاهه پرداخته و سپس به سابقه طنز در ایران اشاراتی گذرا داشته ایم. همچنین در فصل سوم که اصل موضوع ، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است جریان30ساله ی طنز منظوم بعد از انقلاب را (از1358تا1388)به تفکیک سه دوره ی10ساله و معرفی برخی از چهره های شاخص آن دوره ها مورد بررسی قرار داده ایم و در طی این بررسی ها تحولات سیاسی،اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و بازتاب آن ها را در اشعار طنز پی گرفته و تأثیرشان را بر طنزنویسی بعد از انقلاب مورد توجه قرار داده ایم. و در فصل چهارم به این نتیجه رسیدیم که طنز منظوم بعد از انقلاب بیش از هر چیز از دیدگاه حاکم بر انقلاب اسلامی و تحولات و حوادث پیرامون آن تأثیر پذیرفته است. چنان که وجود نگاه منفی به مقوله ی طنز در ابتدای انقلاب کاملاً در طنزهای منظوم سال های اولیه ی دهه ی60 قابل ردیابی-است. اما در ادامه با رویکرد مثبت مسئولان مملکتی به طنز کم کم این ترس و واهمه رخت بر بسته و جسارت در حق طلبی جای آن را می گیرد.