نام پژوهشگر: فهیمه خیزاب
فهیمه خیزاب هادی قربانی
آلودگی محیط زیست به فلزات سنگین، به یکی از مشکلات جهانی در حال گسترش تبدیل شده است. در میان فلزات سنگین، کادمیم به دلیل سمّیت بیشتر در مقایسه با سایر فلزات اهمیت ویژهای یافته است. این مشکل هنگامی تشدید میشود که با تنش شوری خاک و آب همراه باشد. از آنجایی که شوری بر زیست فراهمی فلزات سنگین در خاک تأثیرگذار است؛ عامل مهمّی در تهدید امنیت غذایی به حساب میآید. به منظور بررسی تأثیر ترکیب الکترولیت و زئولیت بر جذب گیاهی کادمیم، یک آزمایش فاکتوریل با طرح پای? بلوکهای کامل تصادفی با دو سطح زئولیت (صفر و ده درصد) و سه سطح شوری آب آبیاری (2، 4 و 6 دسیزیمنس بر متر) از الکترولیتهای nacl، cacl2، nano3 وca(no3)2 در سه تکرار به صورت گلخانهای اجرا گردید. بذر اسفناج در داخل گلدانها کشت گردید. بعد از برداشت گیاه و خشک کردن نمونههای گیاهی به مدت 72 ساعت در دمای 70 درج? سانتیگراد عمل هضم بر روی نمونههای گیاهی انجام شد و سپس غلظت کادمیم در اندام هوایی به وسیل? دستگاه icp اندازهگیری شد. میزان جذب کادمیم در اندام هوایی از حاصلضرب میزان غلظت کادمیم در عملکرد ماد? خشک گیاهی به دست آمد. بیشترین میزان غلظت کادمیم، مربوط به نمونههای گیاهی آبیاری شده با نمک کلرید سدیم و سپس کلرید کلسیم بود. بین دو نمک نیترات کلسیم و نیترات سدیم نیز اختلاف معنیداری از لحاظ میزان غلظت فلزات سنگین در سطح 5 درصد وجود نداشت. در مورد میزان جذب کادمیم، بین دو نمک کلرید سدیم و کلرید کلسیم اختلاف معنیداری در سطح 5 درصد مشاهده نشد. در حالی که کمترین میزان جذب مربوط به نمک نیترات سدیم بود. افزایش میزان غلظت الکترولیتهای مورد استفاده نیز باعث کاهش معنیدار میزان غلظت و جذب کادمیم در اندام هوایی گردید. استفاده از زئولیت به عنوان ماد? غیرمتحرککنند? فلزات سنگین نیز باعث کاهش معنیدار میزان غلظت و جذب کادمیم در اندام هوایی گیاه گردید. درکنار بررسی میزان جذب کادمیم در اندام هوایی تحت تأثیر دو عامل شوری و زئولیت، تأثیر این عوامل بر روی چند خصوصیت فیزیولوژیکی مهم گیاه از قبیل وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن تر و خشک ریشه، محتوی نسبی آب بافت برگ و میزان کلروفیل برگ بررسی شد. تیمارهایی که دارای الکترولیت کلسیم به عنوان کاتیون بودند؛ تأثیر مخرب کمتری بر میزان هر یک از خواص بررسی شده داشتند. افزایش میزان شوری نیز صفات فوق را به طور معنیداری کاهش داد. استفاده از زئولیت تأثیر معنیداری بر میزان نسبی آب بافت برگ نشان داد؛ اما تأثیر آن بر وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه و نیز میزان کلروفیل معنیدار نبود.