توان آنتی اکسیدانی هسته انار در مقابلروغن سویای اکسید شده در چهار آزمایش برون تنی و درون تنی با استفاده از بز های شیری سانن آبستن در بازه پیرامون زایش مورد مطالعه قرار گرفت. تغییرات اکسیداتیو در روغن سویا طی فرآیند اکسیداسیون حرارتی در آزمایشگاه در تقابل با اثر آنتی اکسیدانی پسماند های کشاورزی مورد ارزیابی قرار گرفت. به منظور مطالعه اثر تیمار ها بر ویژگی های تخمیر شکمبه ای از کشت ثابت و روش تولید گاز در آزمایشگاه استفاده شد. 18 راس بز شیری سانن با وزن اولیه 9 ± 47 کیلوگرم در قالب 2 طرح کاملاً تصادفی با اندازه گیری های تکرار شده در زمان به مدت 21 روز قبل از زایش تا 3 روز پس از زایش پیش بینی شده به صورت تصادفی به تیمارهای 1 و2) جیره پایه و 4 درصد ماده خشک، روغن خام تازه یا اکسید شده سویا و 3) جیره پایه و 4 درصد روغن خام اکسید شده سویا و 8 درصد ماده خشک، هسته انار اختصاص یافت. برای بررسی پایداری اثر تیمار ها بر فراسنجه های التهابی، آنتی اکسیدانی و آنزیمی، سه روز پس از زایش به مدت 2 هفته جیره های آزمایشی با یک جیره یکسان جایگزین شد. بر اساس نتایج محتوای پراکسید روغن سویا در اثر دما و مدت حرارت دهی به طور معنی داری افزایش یافت. در اثر اکسیداسیون، کل اسیدهای چرب اشباع و غیر اشباعبه طور معنی داری به ترتیب افزایش و کاهش یافت. عصاره متانولی هسته انار به طور معنی داری بالاترین میزان ترکیبات پلی فنولی، فعالیت خنثی سازی رادیکال های آزاد و ممانعت از اکسیداسیون را در میان پسماند های مورد مطالعه نشان داد. هسته انار از فیبر، پروتئین خام، عصاره اتری، مس، روی و توانایی اسیدی کننده قابل توجهی در مقایسه با سایر پسماند برخوردار بود. تیمار 2 کل گاز تولیدی ، دی اکسید کربن، تجزیه پذیری ماده خشک، پروتئین میکروبی، نسبت مولی پروپیونات، کل اسید های چرب فرار، انرژی قابل متابولیسم و قابلیت هضم ماده آلی را کاهش و درصد متان، فاز تأخیر و نسبت مولی بوتیرات و استات را در مقایسه با تیمار 1 افزایش داد. در اثر تیمار 3 فراسنجه های مذکور به نفع تخمیر بهینه شکمبه ای بهبود یافت. قابلیت هضم ریز مغذی ها، نیتروژن آمونیاکی شکمبه و مصرف اختیاری خوراک در دام های مورد آزمایش، به طور معنی داری در اثر تیمار 2 و 3 نسبت به سایر تیمار ها به ترتیب کاهش و افزایش یافت. شاخص اسیدیته ادرار در اثر تیمار 3 به طور معنی داری نسبت به سایر تیمار ها کاهش یافت. تیمار 2 باعث افزایش معنی دار حجم ادرار و کاهش معنی دار رطوبت و حجم گلوله مدفوع در مقایسه با سایر تیمار ها گردید. غلظت تری یودو تیرونین و کراتینین خون در اثر تیمار های 2 و3 به طور معنی داری نسبت به تیمار 1 کاهش یافت. غلظت گلوکز خون در اثر تیمار 2 به طور معنی داری کاهش و در اثر تیمار 3 میل به افزایش نشان داد. غلظت بتا هیدروکسی بوتیرات خون در اثر تیمار 2 روند افزایشی و در اثر تیمار 3 میل به کاهش داشت. متابولیسم انواع کلسترول با توجه به ماهیت تیمار ها به طور معنی داری نوسان داشت. فاکتور روماتوئید، پروتئین التهابی فاز حاد، مالون دی آلدهید، ظرفیت آنتی اکسیدانی خون، فعالیت آنزیم های آلکالین فسفاتاز، کراتین کیناز، آلانین آمینوترانسفراز و لاکتات دهیدروژناز، در اثر تیمار 2 الگوی افزایشی و در اثر تیمار 3 روند کاهشی نشان داد. دو هفته پس از اعمال جیره یکسان پس از زایش، تمامی فراسنجه های التهابی، آنتی اکسیدانی و آنزیمی به جز کراتین کیناز، فاکتور روماتوئید، مالون دی آلدهید و ظرفیت آنتی اکسیدانی کل خون، با همان الگوی قبل از زایش نوسان نمود. به طور کلی نتایج نشان داد که تغذیه روغن اکسید شده می تواند عاملی موثر در افزایش عوارض استرس اکسیداتیو و کاهش شاخص های سلامت دام باشد. همچنین توانایی آنتی اکسیدانی هسته انار تأثیرات مفیدی بر تخمیر شکمبه ای و کاهش استرس اکسیداتیو داشته و باعث بهبود فراسنجه های متابولیکی و فیزیولوژیکی در بز های شیری سانن در پیرامون زایش گردید. واژه های کلیدی: روغن اکسید شده سویا، هسته انار، استرس اکسیداتیو، فیزیولوژی، بز سانن