5-4- بحث و نتیجه گیری سرعت رشد و مقاومت به بیماری ها در آبزیان پرورشی دو مسئله بسیار مهم و مورد توجه هستند (gatlin and li, 2005). بیماری های میکروبی باعث کاهش تولید در آبزی پروری متراکم شده است، و نیاز است که برای بهتر شدن ایمنی و بازماندگی ماهیان و سود اقتصادی در این مورد کنترل صورت گیرد (skjermo et al., 2006). مطالعه حاضر نشان داد, که افزودن مکمل سین بیوتیک بایومین ایمبو به جیره سبب بهبود پارامترهای رشد ? فصل چهارم: نتایج و بحث ? 73 و شاخص های بیوشیمیایی سرم خون در ماهی قرمز می شود، ولی بهبود پارامترهای رشد در تیمارهای دریافت کننده سطوح مختلف سین بیوتیک نسبت به تیمار شاهد معنی دار نبود(05/0<p). در حالیکه شاخص های بیوشیمیایی سرم خون ماهی قرمز در تیمارهای دریافت کننده سطوح مختلف سین بیوتیک نسبت به تیمار شاهد کاملا معنی دار بود(01/0p<). نظر به اینکه مکمل غذایی سین بیوتیک مرکب از پروبیوتیک (مکمل های غذایی میکروبی) و پربیوتیک (محرکهای غذایی غیرمیکروبی) می باشد ؛ این مکمل ها به صورت انفرادی و نه در قالب ترکیبی در جیره آبزیان پرورشی مورد بررسی قرار گرفته اند. در تایید یافته های تحقیق حاضر؛. اکرمی و همکاران (1388) تاثیر پربیوتیک مانان الیگوساکارید بر رشد، بازماندگی، ترکیب بدن و مقاومت به تنش شوری در بچه ماهی سفید را مورد بررسی قرار دادند. نتایج به دست آمده از این آزمایش نشان داد که مکمل مانان الیگوساکارید تاثیر مثبتی بر رشد، بازماندگی، ترکیب بدن و مقاومت به تنش شوری در بچه ماهی سفید نداشت. شریفی و همکاران(1389) تاثیر سطوح مکمل سین بیوتیک بر عملکرد بلدرچین ژاپنی بررسی کردند. نتایج این آزمایش نشان داد استفاده از سطوح مختلف مکمل سین بیوتیک در دوره های مختلف پرورشی تاثیر معنی داری بر افزایش وزن بدن، مصرف خوراک و ضریب تبدیل غذایی در بلدرچین های ژاپنی نداشت. طالبی حقیقی و همکاران (1389) سطوح مختلف سین بیوتیک بایومین ایمبو را در هر کیلوگرم جیره بر رشد، بقاء، ترکیب لاشه و بهبود هزین? غذا در بچه ماهیان سفید (rutilus frisii kutum) بررسی و گزارش کردند که، افزودن سین بیوتیک به جیره های غذایی بچه ماهی سفید بر روی پارامترهای رشد تاثیر مثبت معنی داری داشته است که با نتایج تحقیق حاضر متفاوت است که علت آن می تواند تفاوت در ماهی مورد مطالعه باشد. در همین راستا فغانی لنگرودی (1389) پروبیوتیک های تجاری پروتکسین و پریمالاک را در غلظت های ? فصل چهارم: نتایج و بحث ? 74 مختلف در رشد و بقا کپور معمولی دریای خزر بررسی و گزارش کرد که پروبیوتیک های پروتکسین و پریمالاک تاثیر مثبتی بر رشد و بقا بچه ماهیان کپور دارد. که این نتایج متفاوت با تحقیق حاضر است. نیکخو و همکاران (1389) تاثیر پروبیوتیک اکوالاز (پروبیوتیک متشکل از ساکارومایسس سرویزیه (saccharomyces cerevisiae) و ساکارومایسس الیپسوئیدوس( (saccharomyces elipsoeidu در بچه ماهی کپور وحشی مورد بررسی قرار دادند و دریافتند که شاخص های رشد و میزان بازماندگی در بچه ماهیان تغذیه شده با جیره غذایی حاوی 5/1 و 2 کیلوگرم اکوالاز در هر تن غذای خشک نسبت به گروه شاهد افزایش یافته است. ولی این اختلاف معنی دار نبوده است. که کاملا منطبق با نتایج تحقیق حاضر است. زارعی (1390) تاثیر مکمل غذایی اینولین را به عنوان پربیوتیک روی شاخص رشد، بازماندگی و تراکم باکتریهای اسید لاکیتک روده در ماهی کپور معمولی بررسی و گزارش کرد که اضافه کردن اینولین به میزان 5/1درصد به جیره تجاری بچه ماهی کپور معمولی می تواند در افزایش رشد و بازماندگی تاثیر مثبتی داشته باشد. کرمپور بهشت آباد (1390) با اضافه کردن مانان الیگوساکارید به جیره غذایی بچه ماهی کپور دریافت که افزودن 1 گرم پربیوتیک مانان الیگوساکارید در هر کیلوگرم جیره غذایی ماهی کپور پرورشی می تواند در بهبود عملکرد رشد، بازماندگی، تولید نهایی، ترکیب مغذی بدن و پارامترهای هماتولوژی موثر واقع شود . در تحقیق حاضر، بیشترین کارایی رشد و تغذیه در ماهیان تغذیه شده با مکمل غذایی سین بیوتیک بدست آمد و با افزایش سطح سین بیوتیک در جیره مقادیر شاخص های رشد، کارایی تغذیه و بازماندگی ماهی قرمز نیز افزایش یافت ولی این افزایش در ماهیان تغذیه شده با سطوح مختلف سین بیوتیک نسبت به شاهد معنی دار نبود. ? فصل چهارم: نتایج و بحث ? 75 محمودی و همکاران (1390) تاثیر محصول پروبیوتیکی پروتکسین بر برخی معیارهای رشد و ترکیبات بدن تاس ماهی سیبری پرورشی را مورد آزمایش قرار دادند. نتایج نشان داد که این محصول پروبیوتیکی بر معیارهای تغذیه ای تاثیر معنی داری نداشت. که نتایج آن مشابه نتایج تحقیق حاضر است. جاهدی (1391) تاثیر مکمل غذایی سین بیوتیک بایومین ایمبو بر شاخص رشد، بازماندگی و تراکم لاکتوباسیل روده در بچه فیل ماهی (huso huso) پرورشی را مورد بررسی قرار داد. نتایج این بررسی نشان داد که افزودن سین بیوتیک به میزان 2 گرم در هر کیلو گرم جیره غذایی بچه فیل ماهی می تواند در بهبود عملکرد رشد، بازماندگی و تولید نهایی موثر واقع شود. که با نتایج تحقیق ما متفاوت است. زوارئی (1391) نیز تأثیر مکمل غذایی سین بیوتیک بایومین ایمبو بر شاخص رشد، بازماندگی، ترکیب لاشه و مقاومت به تنش شوری را در بچه ماهی کلمه ((rutilus rutilus بررسی و گزارش کرد که افزودن سین بیوتیک به میزان 2 گرم در هر کیلوگرم جیره غذایی بچه ماهی کلمه می تواند در بهبود عملکرد رشد، بازماندگی، تولید نهایی، ترکیب مغذی بدن و مقاومت در برابر استرس شوری موثر واقع شود. که با نتایج تحقیق ما متفاوت است. مازندرانی( 1391) در مطالعه ای اثر مکمل غذایی سین بیوتیک بایومین ایمبو بر شاخص رشد، بازماندگی و مقاومت در برابر برخی از عوامل محیطی در بچه ماهی کپور وحشی (cyprinus carpio) مورد بررسی قرار داد. نتایج حاصله از این آزمایش نشان داد که افزودن سین بیوتیک به میزان 5/1 گرم در هر کیلوگرم جیره تجاری بچه ماهی کپور وحشی می تواند در بهبود عملکرد رشد، بازماندگی، تولید نهایی و مقاومت در برابر استرس های محیطی موثر واقع شود. مقصودلو (1391) تأثیر مکمل غذایی سین بیوتیک بایومین ایمبو را بر شاخص رشد، بازماندگی و ترکیب لاشه میگوی پا سفید غربی ( litopenaeus vannamei ) بررسی و گزارش کرد جیره حاوی 2 گرم سین بیوتیک به ازای هر کیلوگرم جیره می تواند در بهبود عملکرد رشد، بازماندگی و تولید نهایی میگوی وانامی ? فصل چهارم: نتایج و بحث ? 76 موثر واقع شود. shim در سال 2005 اثر جیره غذایی حاوی سین بیوتیک را روی پارامترهای رشد، وزن و فلور میکروبی دستگاه گوارش خوک مورد ارزیابی قرار داد و متوجه اثرات مثبت سین بیوتیک در رشد، وزن و فلور میکروبی دستگاه گوارش خوک های پرورشی شد. buteikis و همکاران نیز در سال 2008 اثر جیره ی غذایی حاوی سین بیوتیک را روی بوقلمون های پرورشی مورد بررسی قرار دادند و متوجه شدند که این محصول نقش موثری در کاهش تلفات داشته است. rodrigues- estrada و همکاران (2009) اثر ترکیبی پروبیوتیک enterococcus faecalis و پربیوتیک mos (mos + enterococcus faecalis بعنوان سین بیوتیک) را روی ماهی قزل آلای رنگین-کمان (oncorhynchus mykiss) مورد مطالعه قرار دادند و اثر سینرژیسمی این دو مکمل را در جیره ماهی قزل آلا تایید کردند. در مطالعه ای ai و همکاران (2011) در ماهی large yellow croaker (larimichthys crocea) الیگوفروکتوز (fos) را به تنهایی و در ترکیب با پروبیوتیک باسیلوس سابتیلیس (bacillus subtillis) تحت عنوان سین بیوتیک بررسی و نتیجه گیری کردند که الیگوفروکتوز به تنهایی تاثیر معنی داری روی رشد، ایمنی و مقاومت در برابر بیماری نداشت ولی بهترین نتیجه در تیمار ترکیبی الیگوفروکتوز و پروبیوتیک بدست آمد. در تحقیق دیگری mehrabi و همکاران (2011) ارتباط مکمل غذایی سین بیوتیک را با رشد، بقا ماهی قزل آلای رنگین کمان انگشت قد مورد بررسی قرار داند و اظهار نمودند ماهیان تغذیه شده با سین بیوتیک در مقایسه با تیمار شاهد تفاوت معنی داری در افزایش عملکرد رشد، میزان بقا و اثرات تغذیه ای در بچه ماهیان انگشت قد قزل آلا داشته است. ye و همکاران در سال 2011 اثرات سطوح مختلف پربیوتیک های فروکتوالیگوساکارید، مانان الیگوساکاریدو ? فصل چهارم: نتایج و بحث ? 77 bacillus clausei را بر روی کفشک ماهی ژاپنی (paralichthys olivaceus) مورد بررسی قرار دادند و اظهار کردند سرعت وزن نهایی در ماهیان تغذیه شده با جیره های حاوی باسیلوس (b)، مانان الیگوساکارید و باسیلوس (m+b) و فروکتوالیگوساکارید، مانان الیگوساکارید و باسیلوس (f+m+b) از افزایش معنی-داری نسبت به گروه شاهد برخوردار بود تا آنجایی که ماهیان تغذیه شده با جیره های حاوی سطوح مختلف فروکتوالیگوساکارید، مانان الیگوساکارید و باسیلوس (f+m+b) دارای بیشترین میزان وزن نهایی بودند. nekoubin و همکاران (2012) نیز تاثیر سین بیوتیک را در جیره روی رشد و بازماندگی لارو گورخر ماهی (dania rerio) از طریق مکمل سازی با غذای بیومار بررسی و گزارش کردند این مکمل اثر مثبت و معنی داری روی فاکتورهای رشد و بازماندگی بدنبال داشت. نتایج مربوط به پارامترهای خونی نشان داد که سطح 2 گرم سین بیوتیک در هر کیلوگرم جیره سبب بهبود معنی دار فاکتورهای بیوشیمیایی ماهی قرمز نظیر گلوکز و پروتین تام و نیز فاکتورهای ایمنی نظیر igm و لیزوزیم در مقایسه با گروه شاهد می شود (01/0p<). سین بیوتیک بایومین ایمبو تاثیر مثبتی در تحریک سیستم ایمنی در ماهی قرمز داشت. احتمالا به این دلیل است که سین بیوتیک بایومین ایمبو از طریق اتصال به گیرنده های شبه لکتین روی لکوسیت ها و افزایش تکثیر ماکروفاژها سبب تحریک سیستم ایمنی درماهی قرمز می شود (cerezuela et al., 2008). میزان گلوکز خون ماهیان در شرایط طبیعی بسته به گونه در دامنه 350-25 میلی گرم در دسی لیتر می باشد (shakoori et al., 1996). در مطالعه حاضر مقادیر گلوکز خون ماهیان قرمز تغذیه شده با سطوح مختلف سین بیوتیک بین94-45 میلی گرم در دسی لیتر محاسبه شد. بیشترین مقدار این پارامتر تفاوت معنی داری با گروه شاهد دارد که نشانگر توانایی ماهی قرمز در متابولیسم سین بیوتیک می-باشد. اکرمی و همکاران (1387) تأثیر سطوح 1، 2 و 3 درصد پربیوتیک اینولین در جیره غذایی روی برخی پارامترهای هماتولوژیک و غیرالکترولیت های سرم خون فیل ماهیان جوان پرورشی را بررسی و همانند ? فصل چهارم: نتایج و بحث ? 78 یافته های این تحقیق گزارش کردند که سطح یک درصد این پربیوتیک می تواند دارای اثرات مثبتی روی فاکتورهای خونی فیل ماهیان جوان پرورشی باشد.در تحقیق حاضر سطح 2 گرم سین بیوتیک در کیلوگرم جیره در مقایسه با سایر تیمارها بهترین تاثیر را روی پارامترهای خونی و شاخص های ایمنی نظیر لیزوزیم و igm به نمایش گذاشت. لیزوزیم یک آنزیم ضد باکتریایی است که توسط لوکوسیتها و به خصوص مونوسیتها، ماکروفاژها و نوتروفیلها تولید می شود (sitja-bobadila et al.,2008). این آنزیم پپتیدوگلیکان موجود در دیواره باکتری ها را می شکند و بدین ترتیب به طور غیر اختصاصی از رشد میکروارگانیسم های بیماری زا جلوگیری می کند. همچنین به نظر می رسد این آنزیم فعالیت ضد ویروسی داشته و در نتیجه به عنوان یک بخش مهم از مکانیزم دفاع غیر اختصاصی به شمار می رود (choi et al., 2008). در تایید این مطلب، پس افزودن مکمل های غذایی در جیره آبزیان پرورشی می تواند باعث تحریک سیستم ایمنی و افزایش مقاومت در برابر ناملایمات محیطی باشد. فلاحتکار و همکاران (1387) سطوح مختلف اسید اسکوربیک در غذا را بر میزان فعالیت لیزوزیم خون، میزان آنتی بادی، جمعیت لکوسیتی و بقای فیل ماهیان جوان مورد مطالعه قرار دادند. در مجموع گزارش کردند که علی رغم توانایی این ماهی به سنتز این ویتامین، افزودن آن به غذا در مراحل بچه ماهی موجب ارتقای برخی از واکنش های ایمنی غیر اختصاصی (لیزوزیم، جمعیت لکوسیتی) و اختصاصی (تولید آنتی بادی) می شود اما از لحاظ آماری این اثر دارای اختلاف معنی داری نسبت به گروه شاهد نبود. در تایید یافته تحقیق فوق نتایج بررسی ما نشان داد که افزودن سین بیوتیک به ویژه در سطح 2 گرم در کیلوگرم موجب تحریک سیستم ایمنی و بهبود شاخص های بیوشیمیایی خون در ماهی قرمز می شود. تنگستانی و همکاران (1390) اثر اسانس سیر را به عنوان یک ماده محرک سیستم ایمنی در جیره غذایی، بر شاخص های هماتولوژی و ایمنی سلولی در فیل مـاهیـان جـوان پرورشی بررسی کردند. در مجموع نتایج ? فصل چهارم: نتایج و بحث ? 79 نشان داد که افزودن اسانس سیر تاثیر معنی داری بر ارتقا سیستم ایمنی و وضعیت فیزیولوژیک بدن فیل ماهیان در مقایسه با جیره شاهد و جیره حاوی آنتی بیوتیک داشته و می تواند جایگزین مناسبی برای آنتی بیوتیک اکسی تتراسایکلین در جیره غذایی فیل ماهیان جوان پرورشی باشد. همچنین تحقیقات نشان داده که استفاده از پربیوتیک مالتوالیگوساکارید در ماهی سالمون لیزوزیم را در سرم بدن ماهی افزایش می دهد (yoshida et al., 1995). mehrabi و همکاران در سال 2011 ارتباط مکمل غذایی سین بیوتیک با رشد، بقا و پروتیین های سرمی ماهی قزل آلای رنگین کمان انگشت قد آلوده شده با قارچ ساپرولگنیا پارازیتیکا را مورد بررسی قرار دادند و اظهار کردند تیمار تغذیه شده با سین بیوتیک با سطوح تغذیه 1 و 5/1 گرم در کیلوگرم سین بیوتیک منجر به افزایش معنی دار پروتین سرم خون می شود ولی تفاوت معنی داری در میزان گلبولین مشاهده نشد همچنین گزارش کردند این مکمل باعث افزایش عملکرد رشد، میزان بقا و اثرات تغذیه ای در بچه ماهیان انگشت قد قزل آلا می شود. در نتایج حاضر بیشترین میزان پروتئین سرم خون ماهیان تغذیه شده با 2 گرم سین بیوتیک در کیلوگرم جیره غذایی بدست آمد. افزایش پروتئین سرم خون نشان دهنده اثر ذخیره سازی پروتئین جیره است که سبب سنتز بیشتر پروتئین و بالا رفتن پروتئین سرم می شود. hosseinifar و همکاران (2011) تاثیر پربیوتیک الیگوفروکتوز را در سطوح مختلف 1، 2 و 3 درصد جیره بر پاره ای از شاخص های خونی، بیوشیمیایی سرمی و آنزیم های کبدی بچه فیل ماهی بررسی و گزارش کردند که الیگوفروکتوز می تواند سبب تحریک ایمنی شود که نتایج این تحقیق نیز استفاده از مکمل سین بیوتیک به عنوان ماده محرک سیستم ایمنی در جیره ماهی قرمز را در ارتقاء ایمنی این گونه قطعا تایید می نماید. safarpour amlashi و همکاران (2011) اثر ویتامین e را بعنوان مکمل ایمنی در سطوح مختلف به جیره فیل ماهیان افزودند نتایج بررسی آنها نشان داد که افزودن ویتامین به جیره تاثیری روی پارامترهای هماتو- ? فصل چهارم: نتایج و بحث ? 80 لوژی و ایمنی (فعالیت لیزوزیم سرم و کمپلمان ch50) نداشت ولی روی پارامترهای رشد اثر مستقیم داشت و گزارش کردند که این ویتامین یک ماده مغذی ضروری برای رشد مناسب این گونه می باشد.که نتایج این پژوهش با نتایج تحقیق حاضر مغایرت دارد. نتایج برخی از پژوهش ها در مغایرت با نتایج به دست آمده از این پژوهش می باشد که علت این امر را می توان در فاکتورهایی مانند عوامل محیطی (فصول سال، شوری، دوره نوری، درجه حرارت، تراکم)، عوامل فیزیولوژیکی (گونه آبزی، سیکل تولید مثلی و وضعیت بلوغ، سن، جنس و شرایط تغذیه ای)، زمان نمونه گیری، چگونگی تهیه نمونه، دقت و حساسیت روش های اندازه گیری که می توانند بر فعالیت های پارامترهای بیوشیمیایی خون تأثیر بگذارند و باعث اختلاف در تفسیر نتایج شوند دانست (williams and warner,1976). همچنین فرمولاسیون جیره های غذایی، نوع مواد محرک سیستم ایمنی مورد استفاده، میزان مورد استفاده آن در جیره، روشهای مختلف اضافه کردن سین بیوتیک به جیره، مدت تجویز و احتمالا فلور میکروبی ویژه ای که قادر به استفاده از محرکهای ایمنی به عنوان سوبسترا هستند بطور قابل ملاحظه ای بر شاخص های رشد، بازماندگی و ایمنی اثر می گذارند. در نتیجه گیری کلی می توان گفت اضافهکردن سین بیوتیک به جیره غذایی ماهی قرمز توانست عملکرد رشد، بازماندگی و شاخص های بیوشیمیایی خون را در بین تیمارهای حاوی سطوح مختلف سین بیوتیک افزایش دهد. بر اساس یافته های حاصل از این تحقیق و مقایسه آن با یافته های سایر محققین ، می توان نتیجه گرفت افزودن سین بیوتیک به جیره غذایی در ماهیان قرمز اثر مثبتی بر بهبود شاخص های رشد، بازماندگی و ایمنی در این ماهیان داشته است. اگر چه نمونه مورد آزمایش (ماهی قرمز) کاربرد زینتی داشته و استفاده خوراکی ندارد. اما می توان از فاکتورهای فوق، به عنوان شاخص وضعیت زیستی استفاده نمود و نتایج حاصل را به ماهیان خوراکی هم ? فصل چهارم : نتایج و بحث ? 81 خانواده آنها، مانند کپور ماهیان، تعمیم داد.