نام پژوهشگر: عاطفه پهلوان
عاطفه پهلوان علی نجفی نژاد
ارزیابی پـروژههای آبخیزداری بهمنظور بررسی اثرات آنها و همچنین تصمیمگیری صحیح در اجرای بهینه پروژههای آبخیزداری ضروری میباشد. این تحقیق با هدف ارزیابی تأثیر بندهای خاکی احداث شده بر کنترل سیل و رسوب در آبخیز قویجق انجام شده است. آبخیز قویجق با مساحت 2/17125 هکـتار در شمال استان گلستان قرار دارد. در آبخیز قویجق 14 مورد بند خاکی از سال 1386 تا1390، به منـظور کنترل سیل و رسوب احداث شده است. بدین منظور، جهت شبیهسازی فرآیند بارش- رواناب از مدل hec-hms استفاده گردید. هیدروگراف شبیهسازی جریان در یک دوره آماری 3 ساله (88-1385) استفاده گردید. برای فرآیند بارش- رواناب در زیرحوزهها از روش scs، روندیابی رودخانه از روش ماسکینگام کانج و در بندهای خاکی از روش elevation-area استفاده شد. میزان فرسایش و رسوب آبخیز قویجق با استفاده از دو مدل mpsiac و epm برآورد گردید و به منظور تعیین دقت دو مدل مذکور در برآورد فرسایش و رسوب با رسوب سالانه آبخیز مورد مقایسه قرار گرفت. مقدار رسوب برآورد شده از مدل epmبا مقدار رسوب سالانه آبخیز تقریباً برابر بوده، بنابراین برای بررسی اثر بندهای خاکی در رسوبدهی آبخیز از مدل epm استفاده شد. جهت مقایسه عوامل هیدرولوژی و رسوبدهی آبخیز، برای شرایط قبل و بعد از احداث بندهای خاکی در منطقه مورد مطالعه با آزمون کایاسکوئر مورد بررسی قرار گرفت. کاهش دبی اوج، حجم سیل و رسوبدهی آبخیز در قبل و بعد از احداث بند در سطح اطمینان 99 درصد معنیدار میباشند. بندهای خاکی باعث کاهش 65/19 درصد دبی اوج و 37/23 درصد حجم سیل در دوره بازگشتهای مختلف و همچنین باعث کاهش 97/9 درصد رسوبدهی آبخیز شده است. بنابراین احداث بندهای خاکی اثر مثبتی بر کنترل سیل و رسوب در آبخیز قویجق دارند. واژههای کلیدی: بندهای خاکی، mpsiac، epm، hec-hms، آبخیز قویجق.