نام پژوهشگر: عاطفه پهلوان

ارزیابی عملکرد بندهای خاکی کنترل سیل و رسوب اراضی لسی شرق استان گلستان (مطالعه موردی آبخیز قویجق)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان - دانشکده مرتع و آبخیزداری و شیلات و محیط زیست 1391
  عاطفه پهلوان   علی نجفی نژاد

ارزیابی پـروژه‏های آبخیزداری به‏منظور بررسی اثرات آن‎ها و همچنین تصمیم‏گیری صحیح در اجرای بهینه پروژه‏های آبخیزداری ضروری می‏باشد. این تحقیق با هدف ارزیابی تأثیر بندهای خاکی احداث شده بر کنترل سیل و رسوب در آبخیز قویجق انجام شده است. آبخیز قویجق با مساحت 2/17125 هکـتار در شمال استان گلستان قرار دارد. در آبخیز قویجق 14 مورد بند خاکی از سال 1386 تا1390، به منـظور کنترل سیل و رسوب احداث شده است. بدین منظور، جهت شبیه‏سازی فرآیند بارش- رواناب از مدل hec-hms استفاده گردید. هیدروگراف شبیه‏سازی جریان در یک دوره آماری 3 ساله (88-1385) استفاده گردید. برای فرآیند بارش- رواناب در زیرحوزه‏ها از روش scs، روندیابی رودخانه از روش ماسکینگام کانج و در بندهای خاکی از روش elevation-area استفاده شد. میزان فرسایش و رسوب آبخیز قویجق با استفاده از دو مدل mpsiac و epm برآورد گردید و به منظور تعیین دقت دو مدل مذکور در برآورد فرسایش و رسوب با رسوب سالانه آبخیز مورد مقایسه قرار گرفت. مقدار رسوب برآورد شده از مدل epmبا مقدار رسوب سالانه آبخیز تقریباً برابر بوده، بنابراین برای بررسی اثر بندهای خاکی در رسوبدهی آبخیز از مدل epm استفاده شد. جهت مقایسه عوامل هیدرولوژی و رسوبدهی آبخیز، برای شرایط قبل و بعد از احداث بندهای خاکی در منطقه مورد مطالعه با آزمون کای‏اسکوئر مورد بررسی قرار گرفت. کاهش دبی اوج، حجم سیل و رسوبدهی آبخیز در قبل و بعد از احداث بند در سطح اطمینان 99 درصد معنی‏دار می‏باشند. بندهای خاکی باعث کاهش 65/19 درصد دبی اوج و 37/23 درصد حجم سیل در دوره بازگشت‏های مختلف و همچنین باعث کاهش 97/9 درصد رسوبدهی آبخیز شده است. بنابراین احداث بندهای خاکی اثر مثبتی بر کنترل سیل و رسوب در آبخیز قویجق دارند. واژه‏های کلیدی: بندهای خاکی، mpsiac، epm، hec-hms، آبخیز قویجق.