ماهی شیزوتراکس زارودنی متعلق به خانواده کپورماهیان و در ایران فقط در حوزه سیستان بصورت بومی یافت می شود. با تداوم خشکسالی های اخیر و وجود گونه های غیر بومی رقیب ، کمبود ذخایر وخطر انقراض آن به وجود آمده است لذا امکان بهبود روش های تکثیر و استفاده از رقیق کننده ها به منظور افزایش درصد لقاح، چشم زدگی و تخم گشایی در این تحقیق بررسی شد. به همین منظور تعداد 8 مولد ماده به ترتیب با میانگین وزنی و طولی 43/295±62/1545 گرم و 85/3±37/54 سانتیمتر و16 ماهی مولد نر به ترتیب با میانگین وزنی و طولی 69/180±08/623 گرم و 40/5±91/38 سانتیمتر، انتخاب و مخلوط اسپرمها و تخمک ها که مایع تخمدانی آنها جدا گردید تحت تاثیر چهار گروه تیماری لقاح داده شدند. گروههای تیماری شامل:1- 54/5 گرم nacl،422/2 گرم triss، 57/3گرم glycin که در 4/8 ph= تنظیم که در یک لیتر آب مقطر بطور کامل حل گردید.2- 305/7گرم nacl، 735/0 گرم cacl2.2h2o که در 76/7 ph= تنظیم و در یک لیتر آب مقطر بطور کامل حل گردید. 3- مایع تخمدانی که بوسیله توری از تخمک جدا گردید 4- آب مقطر بعنوان تیمار شاهد، انتخاب شدند. ضمن تعیین حجم اسپرم،ph ، تراکم و اسپرماتوکریت مخلوط اسپرم ها، پارامترهای اسپرم شناختی از قبیل طول دوره تحرک، مدت حرکت رو به جلو، درصد تحرک، و همچنین درصد چشم گشایی در ارتباط با هر تیمار بررسی گردد. نتایج نشان داد که طول دوره تحرک در تیمارهای اول، دوم، سوم و چهارم به ترتیب 36/7±25/83 ،65/12±80/117، 30/2±33/61، 73/1±00/40 ثانیه مدت حرکت رو به جلو در تیمار اول، دوم، سوم و چهارم به ترتیب 71/4±25/63،63/12±00/90، 15/1±33/52 و51/2±66/34 ثانیه و درصد تحرک در تیمارهای اول، دوم، سوم و چهارم به ترتیب 42/6±82/66، 16/4±00/84، 53/3±50/82 و 08/2±33/73 و درصد چشم زدگی در تیمار اول، دوم، سوم و چهارم به ترتیب 14/7±66/61، 97/0±25/77، 18/6±63/55 و 02/5±59/42 و درصد تخم گشایی در تیمار اول، دوم، سوم و چهارم به ترتیب 42/5±05/55، 81/0±43/71، 25/6±60/49 و 32/4±72/37 محاسبه شد. تجزیه و تحلیل پارامترهای اسپرم شناختی ودر صد چشم زدگی وتخم گشایی نشان داد که بین تیمار دوم با سایر تیمارها اختلاف معنی داری وجود دارد (05/0>p) و تیمار دوم می تواند به عنوان یک رقیق کننده مناسب جهت بهبود تکثیر ماهی شیزوتراکس زارودنی عمل نماید.