نام پژوهشگر: محمدرضا بمانی

جلوه های پایداری در اشعار حمید سبزواری ومحمدعلی معلم دامغانی
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  محمدرضا بمانی   محمود صادق زاده

ادبیات پایداری، تحت تأثیر جنبش های دینی و ملّی و نیز با پیدایش انقلاب اسلامی و بروز جنگ تحمیلی و ضرورت دفاع مقدس بیش از پیش رواج یافت و بسیاری از شاعران و نویسندگان متعهد به عنوان سخنگوی آرمان های انقلابی و مردمی و در حمایت از ایثارگران، مضامین پایداری را در آثار خود بیان کردند. حمید سبزواری و محمد علی معلم دامغانی، دو تن از شاعران مشهور ادبیات آیینی، پایداری و انقلاب اسلامی هستند که مضامینی، همچون: جهاد و ایثار و شهادت، فلسفه ی انتظار و حماسه ی عاشورا، حق طلبی و استعمار و استکبار ستیزی را، به ویژه پس از پیروزی انقلاب در اشعارشان آورده اند. سبزواری از جمله شاعران پرگویی می باشد که بیش تر قالب های شعری را در خدمت ادبیات پایداری به کار گرفته است و برای هر مناسبتی در انقلاب اسلامی شعر سروده است، و به همین علّت به شاعر انقلابی مشهور است. امّا محمد علی معلم مضامین پایداری را بیش تر در قالب مثنوی گنجانیده و به «شاعر قبیله ای» معروف شده است. در این جستار، با تجزیه و تحلیل اشعار پایداری حمید سبزواری و مثنوی های محمد علی معلم به بررسی و ارزیابی اصلی ترین ویژگی ها، عناصر، مولفه ها و درون مایه های پایداری در اشعارشان پرداخته می شود. یکی از مولفه های پایداری در شعر حمید سبزواری اهمیّت دادن به موضوع شهادت است. وی برای شهیدان هشت سال دفاع مقدس اشعار فراوانی سروده است، همچنین علاقه ی فراوان حمید به امام و رهبری باعث شده که این موضوع را بیش تر از شاعران دیگر در شعرش بیاورد. امّا محمد علی معلم در مثنوی هایش با سخن گفتن از تاریخ انبیا و آفرینش، به درون مایه های پایداری از قبیل شهادت، عاشورا، انتظار و ... می پردازد. زبان شعر حمید، همان زبان مطنطن و فخیم خراسانی است، گر چه گاهی در غزل هایش به سبک عراقی نزدیک می شود، ولی زبان شعر محمد علی معلم دو جنبه دارد: از یک طرف زبانی است محکم، تکنیکی، پرقابلیت و پرانعطاف و از طرف دیگر، دشواریاب و پرلغت می باشد. وی در مثنوی هایش، با ترکیب سه سبک خراسانی، عراقی و هندی، و آزمودن آن ها در اوزان بلند، به آلیاژی از سبک شعری دست یافته است. کلیدواژه ها: شعر پایداری، محمد علی معلم، حمید سبزواری، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، شهادت، عاشورا، انتظار.