دراین پایان نامه به بررسی انسان کامل از دیدگاه محی الدین ابن عربی و ملاصدرا پرداخته شده است . آنچه از انسان و تکاملش در اینجا مقصود است ، موجب شناخت جایگاه انسان کامل در عالم است که به عنوان الگو ،از او یاد می کنند .بدون شک انسان واقعی که در مسیر کمال است ، توانایی های نفس خویش را شناخته ، همان گونه که انسان به مثابه موجود اندیشنده وصاحب شعور ، جایگاهی دارد که می تواند ، به درجه ای از بقاء نفس برسد که تمام موجودات عالم در خدمت او باشند و وجودش غایت خلقت قرار گیرد. پژوهش حاضر پیرامون انسان کامل از دیدگاه ابن عربی حقیقت محمدی است که ، محکم ترین دلیل بر پروردگارش است ، زیرا بها و لقب « جوامع الکلم »داده شده که عبارت از مسماهای آدم(ع) می باشد . و وجود عالم وابسته به انسان کامل است و هرگاه او نباشد ، بساط عالم برچیده می شود و قیامت برپا می گردد . و انسان کامل مجلایی است که حق ، خویش را با آن می نگرد ، زیرااو آینه خداست . انسان کامل ملاصدرا ؛ رسولی است ازجانب خداوند متعال که حضرت محمد(ص) است و حقیقت آن نفس نفیس ؛ عین وجود منبسط است . و به پیامبر(ص) نیز «جوامع الکلم» داده شده و این سیر برای اتصال با ملاء اعلی جز با حرکت جوهری اشتدادی امکان پذیر نیست . البته ملاصدرا از نفس و مراتب آن و سیر تکاملی اش وارد بحث انسان کامل و معاد می شود .