خلاصه: مانی در سده سوم میلادی در بابل زاده شد او بنیان گذار کیش و آیینی بود که از تلفیق ادیانی چون زرتشتی، گنوسی، مسیحی ، و بودایی بوجود آمده بود . دین مانی بر پایه دوبن نگری بود؛ یکی نور و دیگری تاریکی که این جهان به خاطر تلفیق این دو بوجود آمده بود ا نسان درجامعه مانی تنها وطیفه داشت با انجام اصولی به جدایی هر چه سریع تر ذرات نور از تاریکی کمک کند تا رستگار شود، مانویان اولین کسانی بودند که هنر را در خدمت دین گرفتند و برای فهم بیشتر دین اسطوره ها و فرهنگ های هرمنطقه در خدمت دین خود درآوردند مانی توانست دینش را در دبار ساسانی به شاپور عرضه کند وبا حمایت اودینش در امپراتوری ایران گسترش کند که مورد مخالفت موبدان زرتشتی قرار گرفت و در زمان بهرام اول به دستور بهرام کشته شد دین خود را در غرب امپراتوری روم تا هند از مرزهای چین تا عربستان رواج دهد. اهداف: بررسی زندگی مانی و فلسفه دینی آیین مانی وجامعه دینی مانوی ، هنر و ادبیات مانی سیر گسترش مانویت در ایران ، چین، آسیای میانه، و در ایتالیا و گل . روش پژوهش: توصیفی، تشریحی و تحلیلی است. نتیجه کلی : با توجه ویژگی های که در سده سوم میلادی در منطقه بین النهرین و ایران وجود داشت مانی تحت تأثیر عقاید مذهبی مختلف قرار گرفت و آیینی بنا گذاشت که بر پایه ادیان زرتشتی و مسیحی و بودایی بود این دین با توجه شیوه تبلیغی خود انعطاف پذیری و شرایط مذهبی سخت گیرانه در ایران خیلی سریع گسترش یافت اما به دلیل مستحکم نبودن پایه های اصولی و همچنین دید منفی گرایانه اش نسبت به این دنیا و شرایط سخت، برای پیروانش و سخت گیری حکومت ها بر آن دوام نیاورد و آخرین بازمانده های ان در سده پنجم میلادی از بین رفتند.

سلسله ی ساسانیان، بنیانگذار رستاخیز فرهنگی عظیمی بود که بر دین و آداب ملی تکیه داشت. بقایای ویرانه های عظیم، کاخ ها، شهرها، کتیبه ها، تصویرها و نقوشی که از آن ها در سینه صخره ها و در درون غارها به جا مانده و قطعات پارچه های ابریشمین، ظروف و زینت آلات گرانبهای سیمین و زرین که هم اکنون زینت بخش موزه های جهان است. بهترین نشانه ی آثار هنری تمدن عالی آنان است. در این پژوهش، با عنوان «بررسی مراسم تاجگذاری شاهان ساسانی» سعی بر این شده است که مراسمی که در زمان ساسانی برای تاجگذاری شاهان انجام می شده است، مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد. بدین منظور، از روش مطالعه، مشاهده و بررسی دوران ساسانی کمک گرفته شده است. هدف عمده در این پژوهش، بررسی مراسم تاجگذاری تمامی شاهان ساسانی از لحاظ شکل تاج ها، مراسم مذهبی و کسانی که در این مراسم شرکت داشته اند و نقش باورها و اعتقادات ساسانیان پی برده می شود. با بررسی شواهد و مطالب و مدارک موجود این نتیجه به دست می آید. نخست: که هر پادشاه دوره ی ساسانی، برای به دست آوردن تخت شاهی مراسم ویژه و با شکوهی را در روزهای خاص ومقدس ایرانیان آن زمان که روز مهرگان و روز نوروز بوده است، انجام می داده است. دوم: در دوره ی ساسانی شاهان این منزلت پادشاهی را از ایزدان می گرفتند و عهد و پیمان می بستند که در زمین عدل و داد را برقرار سازند و نماینده ایزدان در مملکت باشند.

آسیای مرکزی (آسیای میانه، ورارود یا ماوراءالنهر) همواره در طول تاریخ و از جمله در دوران باستان نقش مهمی در انتقال اقوام و فرهنگهای مختلف داشته است. این سرزمین غنی با توجه به موقعیت خود به عنوان حد فاصل بین تمدن های دوران باستان، همواره شاهد ظهور و سقوط تمدنهایی بوده که هریک به نوبه خود مدتی در این سرزمین حاکم شده اثر گذاشته و اثر پذیرفته اند. موقعیت این سرزمین باعث ایجاد شبکه ای از راه ها شد که بعدها به عنوان جاده ابریشم نامیده شد که اصلیترین جاده تجاری در دوران باستان بود. این جاده با وجود فشارهای گوناگون، استعداد فراوانی در انتقال فرهنگ و انگیزه تولید ثروت داشت ورشد تمدنها را به ارمغان آورد. قدرتهای این منطقه در ساختن تمدن های دوره باستان نقش به سزایی داشتند. فرمانروایان مقتدر با تامین امنیت منطقه باعث تردد بیشتر اطباء، علما، دانشمندان و صنعت گران می شدند که خود باعث دگرگونی فرهنگی می شد. طبیعی است که فرهنگ مردم بلاد اطراف این جاده به کاروانیان، منتقل و از طریق آنها پراکنده شده باشد. تسلط حکومتهای ایرانی و چینی و قبایل صحراگرد بر این ناحیه عامل تاثیرگذاری بر رونق ارتباطات سیاسی و اقتصادی بین شرق وغرب بوده است. تاریخ این جاده، خود نوعی تاریخ تمدن است و در واقع بیشتر تمدنهای بشری در مسیراین جاده شکوفا شده است. لذا هیچ مقطعی از تاریخ جهان متمدن را نمی توان یافت که به گونه ای با راه های ابریشم مرتبط نبوده باشد. کلید وا‍ژه ها: آریائی، هند و اروپائی، هند و ایرانی، جاده ابریشم، آسیای مرکزی

شکوه و عظمت حکومت هخامنشیان و تغییر و تحولات آن دوران با قدرت یابی داریوش اول و اوج و فرودهای این خاندان با روی کار آمدن خشیارشا یکی از نکات برجسته ی تاریخ ایران باستان است و محققان و پژوهشگران اروپایی و ایرانی با انگیزه های مختلف و با نگاه های متفاوت و گاه غرض آلود به کندو کاو مسائل گوناگون این عصر پرداخته اند. در این میان اقدامات سیاسی،فرهنگی، مذهبی و اقتصادی داریوش اول و خشیارشا بیش از همه برجسته بود و آنان را متمایز از دیگر پادشاهان می نمایند. یکی از پیامدها و دستاورهای مهم این محققان گزارش ها و پژوهش هایی است که به لحاظ تاریخی ارزش فراوانی در شناخت تاریخ ایران دوران هخامنشیان دارد؛ به ویژه در حوزه ی اجتماعی، سیاسی و مذهبی که بیش از همه مورد چالش است. داریوش توانست خود را به قلب اروپا برساند و تا جایی پیش رفت که دیگر هیچ یک از شاهان ایران نتوانستند به آنجا برسند، او از نیروی اقتصادی و نظامی خود در جهت پیشبرد اهداف خود بهره برد. جانشین او خشیارشا نیز از سیاست نظامی در قبال یونان استفاده کرد، که در نهایت طی چندین جنگ انجام شده با شکست مواجه گردید و تا زمانی هر چند کوتاه روابط بین ایران و یونان بسیار محدود شد. محقق در این پژوهش با عنوان« بررسی مقایسه سلطنت داریوش یکم(486- 522 ق.م)و خشیارشا یکم(465- 486 ق.م)»، به بررسی تطبیقی و مقایسه ای امپراتوری دو پادشاه مزبور پرداخته است. هدف از این نگارش شناسایی شباهت ها و تفاوت های سلطنتی در زمینه سیاسی، فرهنگی ، اقتصادی و نظامی و دیگر حوزه های مورد بحث ما در باره زمانی امپراتوری داریوش اول و خشیارشااول می باشد. روش نگارش محقق توصیفی- تحلیلی است.