نام پژوهشگر: زهره اخوان مقدم

معنا شناسی نسیان در قرآن کریم
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم - دانشکده علوم قرآنی تهران 1391
  سارا صالحی طالقانی   زهره اخوان مقدم

قرآن کریم موهبتی الهی است که از جانب پروردگار عالمیان برای سعادت و کرامت بشر فرستاده شده است تفسیر و فهم این پیام الهی در جهت عمل به دستورات آن ضروری است و از مقدمات فهم و کشف معانی مفردات آیات میباشد معنا شناسی واژه های قرآن کریم رویکردی جدید در جهت کشف لایه های باطنی کلام خداوند میباشد.نسیان از جمله مفاهیم بکار رفته در قرآن کریم ،در 36 آیه بهمراه مشتقاتش آمده است .با لحاظ کردن معنای ضمنی و بار عاطفی این وازه میتوان گفت که در 6 آیه به معنای {فراموشی نا خواسته} ،در 11 آیه به معنای {فراموشی با تداعی غفلت} ،ور در 19 آیه به معنای {ترک کردن}،استعمال شده است .مدلول نسیان در آیات مرتبط با آن میتواند شاخصی عینی در تعیین گونه کاربرد نسیان باشد ،چنانکه اگر مدلول نسیان امری مادی باشد ،نسیان در زمره فراموشی ناخواسته ،و اگر متعلق آن به انسان و اعمال او بر گردد ،در گروه فراموشی با تداعی غفلت ،و اگر هم مدلول آن امری معنوی (از قبیل روز رستاخیز ،الله و ...)باشد در معنای ترک کردن قرار میگیرد . تحلیل مفاهیم همنشین یا جانشین با نسیان (از جمله ذکر ،شیطان،عهد،سر پیچی از دستورات خدا ،شرک ،کفر،نفاق،ضلالت،انکار و تکذیب آیات خدا و...)نیز ،در جهت رسیدن به معنای نسیان یاری رسان است .بنابراین اگر فراموشی {به عمد}و در جهت مخالفت با دستورات پروردگار ،یا {غیر عمدی}، و یا از روی غفلت و جهل اتفاق افتد ،از ساخت زبانی آیه و فضای حاکم برآن ،نیز موضوع سخن و لحن آیه ،وهمچنین مفاهین همنشین با آن ،میتوان به نوع فراموشی پی برد و مشخص کرد که نسیان به کدام گروه از انواع فراموشی تعلق دارد.