بررسی صورخیال در تحلیل دقیق آثار ادبی سهم به سزایی دارد. پیشاهنگان شعر پارسی، چون رودکی، کسایی، دقیقی و سخن سرایان هم عصر ایشان، نقش بنیادینی در آفرینش تصاویر شعر پارسی دارند؛ از این رو تحلیل و توصیف این جنبه ی مهم از آثار آنان، امری بسیار بایسته و مفید به نظر می رسد. دوره ی آغازین شعر فارسی تا قرن چهارم، به لحاظ آن که شعر فارسی در عنفوان جوانی است، دارای مضامین بکر و خلاق است؛ بدین جهت شایسته ی بررسی و تحقیق، برای کشف عناصربیانی است. این پژوهش در قالب فرهنگنامه ی شعری، ضمن گردآوری و تحلیل صورخیال این سرایندگان، امکان تبیین و بهره گیری های شاعران دیگر را، از آفرینش های تصویری آنان، برای محققان فراهم آورده است. در نهایت با بررسی عناصر بیانی شاعران این دوره، مرز میان ابتکار و تقلید، روشن؛ و زمینه ی داوری درباره ی شعر شاعران متأخر فراهم می شود.