آس به معنای کارافزاری که برای خرد کردن گندم و سایر دانه های گیاهی به کار می رود ، انواع مختلفی دارد و که از میان می توان به دستآس و خرآس و گاوآس و آسیاب و آسباد اشاره کرد .ریشه یابی واژه آسباد ما را به این سو می برد که واژ ه های معادلی به مانند آسیاب یادی و آسیا بادی که ما به جای آسباد به کار می بریم اشتباه هستند . آسبادها، آس هایی هستند که با باد کار می کنندو تاریخ پیدایش آنها به قرون اولیه میلادی در ایرا ن بر میگردد و ایرانیان اولین افرادی هستند که به این فن آوری دست پیدا کردند. در اروپا ما آسبادها را با یک تاخر زمانی 800 ساله داریم .که البته آس های اروپایی و ایرانی خیلی در ساختار با یکدیگر متفاوتند. پراکنش جغرافیایی آسبادها ، محدوده شرقی و جنوب شرقی ایران است ،یعنی در نواحی که باد قدرت و هیبت لازم را برای چرخاندن این چرخ بادها را داشته باشند(محدوده وزش بادهای 120 روزه). شهرستان خواف در منتهی الیه جنوب شرقی خراسان رضوی در شرق کشور واقع شده است روستای نشتیفان درفاصله 20 کیلومتری جنوب شرقی این شهرستان قرار گرفته است.در این روستا 33 آسباد در کنار هم قرار دارند که از لحاظ تعداد و سلامت در تمام ایران منحصربفرد هستند .. سیه باد (بادهای 120 روزه) در این روستا بیشتر از 120 روز طول می کشدو میانگین پنج ساله طول این بادها در این منطقه را 132 روز می رسد . روز به روز از اواخر اردیبهشت بر قدرت این باد افزوده می شود و در تیرماه به اوج قدرت خود می رسند و تا اوایل مهرماه طول می کشد . با توجه به جنبه عملکردی این آسبادها مرمتی که برای این آسبادها باید در نظر گرفت نوعی تعمیر محسوب می شود تا بتوان دوباره عملکرد را به این آسبادها برگرداند.اگر خواسته باشیم آسبادها دوباره احیا کرد باید به دلایل از کار افتادگی آنها رجوع کرد . تحقیق در این زمینه نشان داد یکی از مهمترین دلایل سیاست انحصار خرید و فروش گندم و تولید آرد در دهه های آغازین قرن جاری شمسی توسط دولت بوده است. که البته تا سالهای اخیر این سیاست ادامه داشته است. با بررسی سامانه چرخه بازرگانی از تولید تا مصرف گندم مشخص گردید ، که یکی از مهمترین نارسائی ها ،سیاست تعاونی روستایی در ایفای نقش واسطه در خرید گندم از روستائیان و تحویل به سازمان غله کشور بوده است و برای احیای آسبادها باید با رایزنی ها ی منطقه ای سعی در تغییر این رویه داشته باشیم .

در این پژوهش پلِ خان، از پل های معروف و استراتژیک زمان صفوی بر سر راه قدیم شیراز- اصفهان به منظور ارایه طرح مرمت مناسب مورد مطالعه قرار گرفته است. این بنای با ارزش در طول تاریخ پر از فراز و نشیب خود شاهد رویدادهای تاریخی مهم بوده-است، اما متاسفانه اکنون دستخوش آسیب های انسانی و طبیعی بی شماری است که به زوال تدریجی پل دامن زده است. در این تحقیق ابتدا با مطالعات دقیق کتابخانه ای و میدانی تاریخچه سوژه، موقعیت قرارگیری، معماری و سازه ی آن مورد بررسی قرار گرفته و ارزش های میراثی این بنا نیز مشخص و معرفی گردیده است. در این راستا مطالعاتی چند در مورد تاریخچه پل سازی در ایران و مباحث فنی پل سازی نیز صورت گرفته است تا زمینه جهت شناخت هرچه بیشتر این بنای با ارزش فراهم گردد. پس از تهیه رولوه و نقشه های آسیب شناسی بنا، با انجام تحلیل های دستی و نرم افزاری به آنالیز سازه ای بنا پرداخته شده و عوامل ممکن به وجود آورنده آسیب های کنونی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. سایر آسیبهای وارده به بنا نیز مطالعه شده و سپس با توجه به نوع آسیب ها وارده و عومل به وجود آورنده آن ها و با رعایت اصول مبانی نظری مرمت و دو اصل دخالت حداقل و اصل برگشت پذیری، نسبت به ارایه طرح استحکام بخشی و مرمت مناسب اقدام شده است.

ارگ شهرسب در یک کیلومتری ابرکوه، و در روستایی با همین نام ساخته شده است؛ شهرسب یکی از قریه ها و آبادی های دوازده گانه ابرکوه می باشد. اغلب آبادیهای ابرکوه با استفاده از اسامی ماههای خورشیدی نامگذاری شده است که شهرسب، قریه شهرآذر می باشد. قرارگیری ابرکوه در مسیر راه های تجاری و مناطق مهم حکومتی در دوره های مختلف، به خصوص افشار و زند و نا امنیهای این محدوده از دلایل شکل گیری و تعدد قلاع در این ناحیه می باشد. ارگ شهرسب با دو حصار متحدالمرکز مربع شکل با مساحت 18000متر مربع، و مجموع 14برج و نیم برج با سردری رفیع ساخته شده است و دوره ساخت بنا به اواخر صفویه مربوط می شود. حصار بیرونی ارگ در دوره قاجار و با افزایش جمعیت به آن اضافه شده است. گرمابه، اصطبل حکومتی، مجموعه دارالحکومه، انبارآذوقه، خانه کدخدا و خلوت خانه از جمله عناصر شاخص می باشد که همه در هسته ی مرکزی ارگ قرار گرفته اند

آب باره ها و شترگلوها مجموعه ای از سازه های منحصر به فرد برای انتقال آب هستند که از گذشتههای دور برای ما به یادگار ماندهاند. آب باره و شترگلوی خرانق با قرارگیری در دل کویر مرکزی ایران که آب نقشی حیاتی برای بقای ساکنین آن دارد، در طی سالیان دراز وظیفه آب رسانی به اراضی کشاورزی را بر عهده داشته است. هدف از این پژوهش شناسایی و مطالعه گونه ای از شترگلو و آب بارههای ایران، تشخیص عارضههای موجود و عوامل بروز آسیب در آب باره و شترگلوی خرانق و در آخر دستیابی به طرح مرمت برای این مجموعه تاریخی با ارزش است. روش تحقیق در این پروژه توصیفی و تحلیلی می باشد به این صورت که با استفاده از روش های مرور متن در زمینه مطالعات کتابخانه ای، کندوکاو پیرامون چگونگی احداث و طریقه کارکرد این مجموعه و تحلیل نمونه های موجود و مشابه است. در نهایت به ارائه راهکارهایی نظیر همگون نمودن نما، استفاده از عایق رطوبتی، اصلاح بستر آب باره، استحکام بخشی بستر طبیعی، تکمیل فرم آب شکن ها و... که در طرح مرمت پیشنهادی به تفصیل از آن سخن رفته است، جهت جلوگیری از زوال مجموعه پرداخته میشود.

کبوترخانه‏ مکانی برای استقرار کبوتران است که به منظور تهیه کود برای استفاده در کشاورزی، احداث شده اند. این بناها با توجه با ساختار خاصی که دارند، از نظر معماری، سازه، تاریخ، نوع مصالح و ... قابل مطالعه هستند. با روند مکانیزه شدن کشاورزی و استفاده از کود شیمیایی و در نتیجه از دست رفتن کاربری، خطر از بین رفتن کبوترخانه‏ها نیز افزایش یافته است. این امر ضرورت شناسایی دانش های نهفته در کبوترخانه‏ها را با مطالعه دقیق آن ها، به خوبی آشکار می کند. از نقاط تجمع این برج ها می توان به روستای گورت در شرق شهر اصفهان اشاره کرد. در گذشته گورت یکی از کانون های برج کبوتر محسوب می شده است، در حالی که اکنون به دلایل متفاوت این برج ها در حال تخریب می باشند و فقط تعداد معدودی از آن ها باقی مانده اند. اگرچه تمام برج‏های کبوتر این روستا، به صورت استوانه ای می باشند؛ ولی از نظر ابعاد و پلان به صورت های متفاوتی بنا شده اند. این پژوهش در نظر دارد تا علاوه بر مطالعاتی که در زمینه کبوترخانه‏های ایران و اصفهان می نماید، به طور خاص کبوترخانه‏های روستای گورت را معرفی کند و به مطالعه آن‏ها بپردازد و طرح مرمتی برای یکی از کبوترخانه های این روستا (کبوترخانه میرزا احمد) ارائه دهد. همچنین با توجه به تنوع کبوترخانه ها در شکل و اندازه، هماهنگی آن ها با طبیعت و زیبایی های اطراف، فضاهای اعجاب آور درونی، و نیز با در نظر داشتن پتانسیل منطقه به طراحی یک محوطه گردشگری بپردازد. از جمله اهداف این طرح معرفی بیشتر این بناها به گردشگران داخلی و خارجی و گسترش گردشگری و توسعه روستایی می باشد. سوالات اصلی این تحقیق عبارتند از: - چه ویژگی های مشترک معماری در کبوتر خانه روستای گورت به چشم می خورد؟ - چه روش هایی را می توان برای مرمت و جلوگیری از آسیب های وارده به کبوترخانه میرزا احمد به کار گرفت؟ - طراحی یک محوطه گردشگری در یک محوطه کشاورزی چگونه می تواند باشد؟ در راستای اهداف ذکر شده، ابتدا با مطالعات کتابخانه ای و بازدید مستقیم از کبوترخانه های متفاوت زمینه ای برای شناخت اولیه فراهم شد. سپس با بررسی های میدانی روستا، محدوده طراحی و کبوترخانه‏های روستای گورت، شناسایی دقیق سوژه صورت گرفت. با توجه به پژوهش های کتابخانه ای و میدانی، دسته بندی معماری منسجمی از انواع کبوترخانه ها انجام گرفت و اطلاعات دقیقی در مورد تک تک اجزای کبوترخانه های روستای گورت و سازه آن ها جمع آوری شد. در نهایت طرح مرمت کبوترخانه میرزا احمد در روستای گورت و طراحی یک محوطه با قابلیت گردشگری ارائه شده است.

شهر یزد جایگاه تعدادی از دخمه های تاریخی باقیمانده زرتشتیان است، از جمله آنها مجموعه دخمه های صفائیه یزد بوده که از سال 1344 تا کنون بدون استفاده و حفاظت رها شده، تا اینکه درتاریخ 27/05/1377به شماره 2096 به ثبت میراث فرهنگی استان یزد در آمده و جزئی از آثار ارزشمند تاریخی یزد قرار گرفت. با توجه به ارزش های تاریخی و فرهنگی بنا و همچنین معماری زیبا و بکر آن و وسعت مجموعه ی مورد نظر، حفاظت و ارائه ی طرح مرمت مناسب و کارآمد می تواند تا حد زیادی از وارد آمدن آسیب های بیشتربه بنا جلوگیری کرده و آن را به عنوان یکی از آثار و میراث فرهنگی کشور حفظ کند. این پایان نامه ابتدا با معرفی بستر طرح که شهر یزد است شروع شده سپس به به معرفی زرتشتیان و اعتقادات آنان و تدفین در آئین زرتشتی پرداخته شده پس از آن به مطالعه و شناخت دو دخمه ی مانکجی لیمجی هوشنگ هاتریا و گلستان بانو و بناهای وابسته به آن میپردازد و پس از آن به آسیب شناسی و طرح مرمت ساماندهی مجموعه پرداخته شده، که کوشش شده به حفظ این بنای ارزشمند، با توجه به قابلیت های فضایی و کالبدی و با تعریف کاربری صحیح و در خود بنای مورد نظر بپردازد، تا از این طریق علاوه بر رفع نیازهای گردشگران، نسبت به بازدید و پژوهش این مجموعه، موجبات حفاظت از بنا را نیز فراهم آورد. نتایج این پایان نامه، نشان دهنده ی این امر می باشد، که این مجموعه ی تاریخی ارزشمند دارای ویژگی ها و پتانسیل های زیادی جهت حفاظت و ساماندهی با رعایت اصول مرمتی است.

بناهای تاریخی هر کشور بخشی از شناسنامه، فرهنگ و کارنامه مردمی است که در آن زندگی میکردهاند. حناساییها )مازاریها( جزءکارگاه های صنعتی محسوب و بخشی از میراث صنعتی ما میباشند. حناساییها از جمله بناهایی هستند که مورد کم توجهی قرار گرفته اند و با توجه به تعداد اندک آنها، نمونه های سالم و زنده مناسبی برای معرفی به نسل های آینده موجود نیست. حناساییهای موجود در حال حاضر یا عمدتا بلا استفاده رها شدهاند و در حال تخریب هستند و یا کاربری بیرابطه با حناسایی همچون کتابخانه و سفرخانه سنتی اتخاذ کردهاند. استفاده از حنا نیز مانند گذشته رایج نبوده و بناهایی با کارکرد سائیدن حنا دیگر ساخته نمیشود؛ از این رو در این پژوهش به عنوان نمونه حناسایی ناصری یزد انتخاب شده است؛ که ابتدا به شناخت ویژگیهای معماری و سازهای حناساییها، شناخت عوامل آسیب رسان به بنا، جلوگیری از تخریب بیشتر آن و شناخت عملکرد حناساییها پرداخته شده و در ادامه طرحی برای مرمت و احیای این حناسایی ارائه شده است. در این تحقیق از روش کتابخانهای و میدانی برای به دست آوردن اطلاعات و از روش تحلیلی و تطبیقی در راستای کامل شدن اطلاعات استفاده شده است. ادامه حیات یک بنا در گرو شناخت و از بین بردن عوامل آسیب رسان به بنا، مرمت و سالمسازی آن و القای کاربری مناسب به آن است. سائیدن حنا به صورت سنتی با استفاده از چارپایان که از فعالیتهای اصلی حناسایی به شمار می رود مناسبترین گزینه برای زنده نگه داشتن بنا است . تولید حنا در مقیاس زیاد بازده اقتصادی ندارد بنابراین فقط کاربری بخشی از بنا به این فعالیت اختصاص داده شده است و بخشی نیز به فروشگاه حنا تبدیل شده است. تعدد فضاها اجازه ارائه کاربری جدید برای قسمتهای باقیمانده را میدهد . با توجه به اینکه این حناسایی از قدیمیترین و سالم ترین نمونه های دست نخورده از این دست بناها میباشد و برای شناساندن بخشی از فرهنگ جامعه به نسلهای آینده، بخشهای دیگر بنا میتوانند در قالب موزه حنا و حناسایی به فعالیت بپردازد.

در این پژوهش پلِ کشکان، از پل های بزرگ و عظیم زمان آل بویه در مسیر باستانی شاپورخواست - طرحان به منظور ارائه طرح مرمت مناسب مورد مطالعه قرار گرفته است. در این راستا مطالعاتی چند در مورد تاریخچه پل سازی در ایران و مباحث فنی پل سازی نیز صورت گرفته است تا زمینه جهت شناخت هر چه بیشتر این بنای ارزشمند فراهم گردد.در ادامه با توجه به آسیب های وارده و عوامل به وجود آورنده آن ها با رعایت مبانی نظری مرمت و اصول حداقل دخالت، برگشت پذیری و استحکام بخشی نسبت به ارائه طرح مرمت مناسب اقدام شده است.