نام پژوهشگر: علی رضا دبیرسیاقی
شیدا شیخ فرهاد ریوفی
تری هگزیفنیدیل (با نام تجاری معروف apo-trihex, artane) یک داروی آنتی کولینرژیک(آنتاگونیست موسکارینیm1 )می باشد که در درمان بیماری پارکینسون و نیز درمان عوارض اکستراپیرامیدال داروهای ضد سایکوز استفاده می شود .تری هگزیفنیدیل مهارکننده ی ضعیف بازجذب دوپامین نیز هست لذا طول اثر دوپامین افزایش می یابد. در دوز های پایین دارو cns-depressant ضعیف بوده و در دوز های بالاتر اثری مشابه با دوز سمی آتروپین دارد.تری هگزیفنیدیل در مصرف خوراکی به خوبی از مجرای گوارشی جذب می شود و قسمت اعظم دارو به صورت دست نخورده از طریق ادرار دفع می شود. در مواردی که پاسخ مناسب از دارو دیده نشده، اندازه گیری سطوح پلاسمایی به منظور رساندن آن به مقادیر لازم قبل از قطع دارو و جایگزین کردن دیگر داروهای ضد پارکینسون ضروری است. با توجه به اینکه سطح پلاسمایی تری هگزیفنیدیل به مقادیر نانوگرم در میلی لیتر می رسد، لذا می بایست از متدی استفاده کرد که قدرت شناسایی و تفکیک این دارو را در این غلظت کم داشته باشد. در این مطالعه یک روش میکرواستخراج فاز مایع با استفاده از فیبر توخالی به همراه کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا (hplc) و دتکتور uv جهت پیش تغلیظ و شناسایی تری هگزیفینیدیل در پلاسما و ادرار به کار برده شد. تری هگزیفنیدیل از 5/7 میلی لیتر محلول بازی نمونه با 6/11 :ph به داخل یک حلال آلی (اکتانول) که در منافذ دیواره فیبر قرار داشت استخراج شد. به دنبال آن این دارو از حلال آلی به داخل فاز گیرنده ی آب با ماهیت اسیدی که در داخل فیبر قرار داشت وارد شد. در این مطالعه فاکتورهای موثر در میکرواستخراج شامل ph فاز دهنده و فاز گیرنده، نوع حلال آلی، قدرت یونی فاز دهنده، دمای فاز دهنده، زمان استخراج و سرعت هم زدن بررسی و بهینه شد. پس از استخراج دارو با شرایط بهینه فاز دهنده با6/11:ph و فاز گیرنده با 7/2: ph، حلال آلی اکتانول، زمان استخراج 15 دقیقه، دمای فاز دهنده 40 درجه سانتیگراد، دور هم زن 1000 و بدون اضافه کردن نمک، فاکتور پیش تغلیظ 110 و حد تشخیص ng/ml 6/1 و انحراف معیار استاندارد در یک روز کاری %11/0و انحراف استاندارد نسبی در چند روز کاری متوالی %15/0 حاصل شد.