کلمات کلیدی: افزایش تحمل هیبریدهای کرم ابریشم در شرایط استرس حرارتی یکی از اهداف اصلاح نژادی می باشد. با این حال مکانیسم تحمل در کرم ابریشم به خوبی توصیف نشده است. در این تحقیق چهار هیبرید 104×103، 103×104، 110×107 و 107×110 در ابتدای فصل پاییز 1390 پرورش داده شد تا ضمن اندازه گیری بیان ژنی یکی از مهم ترین پروتئین های شوک حرارتی (shsp19.9) کرم ابریشم، اثر آمیزش های دوطرفه بر بیان ژنی بررسی شود. بافت چربی در چهار زمان صفر، دو، چهار و 24 ساعت پس از اعمال شوک حرارتی جمع آوری و پس از استخراج rna و ساختcdna از نمونه های شاهد (نمونه های بدون شوک حرارتی) و نمونه های تیمار حرارتی 45 درجه ی سانتی گرادی به مدت 35 دقیقه، کمیت بیان ژن shsp19.9 به-عنوان ژن هدف نسبت به ژن rpl27a به عنوان ژن مرجع، به روش qrt-pcr، به وسیله ی دستگاه real-time pcr اندازه گیری شد. به منظور بررسی اثر فصل بر بیان ژن shsp19.9، دو هیبرید 103×104 و 107×110 در فصل بهار نیز پرورش داده شد. آنالیز واریانس نشان داد هیبرید 110×107 بیش ترین مقدار بروز و هیبرید 103×104 کم ترین میران بیان را در بین هیبریدهای مورد بررسی داشته است (0001/0>p). از طرفی هیبریدهای با منشا کره ای (110×107 و 107×110) در مقایسه با هیبریدهای با منشا ژاپنی (104×103 و 103×104) به مراتب حساس تر می باشند. بررسی آمیزش های معکوس نشان داد که هیبریدهای با پایه ی مادری ژاپنی (104×103 و 110×107) نسبت به هیبریدهای با پایه ی مادری چینی (103×104 و 107×110)، حساسیت بیش تری نسبت به افزایش دما دارند، چرا که با قرار گرفتن در شرایط تنش، بروز بیش تری داشته و با تولید shsp19.9، به عنوان محافظت کننده ی مولکولی، سلول را از آسیب های ناشی از تنش حفظ می کنند. ساعت دو بیشترین و ساعت 24 کمترین میزان بروز ژن را نشان داد (0001/0>p). اثر فصل نیز بر روی دو هیبرید متفاوت و معنی دار بود.