نام پژوهشگر: حسین همازاده ابیانه
حسین همازاده ابیانه حسن بشیر
«عملیات روانی» پیشینه ای طولانی در تاریخ بشری دارد و از آنجا که نسبت مستقیم با پیروزی در جنگ ها و کسب قدرت دارد همواره مورد توجه اصحاب قدرت و حکومت بوده است. این پایان نامه کوشیده است با عنایت به اهمیت و کارکرد روز افزون «عملیات روانی» در عصر جدید و با توجه به حجیت سیره معصومین(ع)، با نگاهی میان رشته ای دو حوزه تخصصی «عملیات روانی» و «تاریخ اسلام» را مورد واکاوی قرار دهد. هر کدام از دو حیطه تخصصی یعنی «عملیات روانی» و «تاریخ اسلام» فصلی مجزا را به خود اختصاص داده اند که در فصل مربوط به عملیات روانی مفاهیم همجوار عملیات روانی نظیر تبلیغ، پروپاگاندا، اقناع، جنگ سرد، افکار عمومی، جنگ سیاسی و همچنین منابع و تعاریف تخصصی «عملیات روانی» مورد بازخوانی قرار گرفته و نهایتا در رویکردی تلفیقی تعریف پیشنهادی «عملیات روانی» ارائه شده است. در ادامه همچنین سطوح و اهداف و تکنیک های عملیات روانی مورد بررسی قرار گرفته اند. هدف از نگارش این فصل، بنانهادن چارچوب نظری پژوهش مبتنی بر رهیافت ارتباطات متقاعدگرانه به عنوان محور اصلی مفاهیم همجوار عملیات روانی و به دست آمدن نگاه تخصصی و دقیق و افزایش روایی پژوهش جهت مراجعه به منابع تاریخی بوده است. در حوزه تخصصی دوم یعنی «تاریخ اسلام» نیز تمرکز اصلی این پژوهش بر دوران حکومت امیرالمومنین علی(ع) به ویژه سه جنگ جمل، صفین و نهروان بوده و تلاش شده است با در نظر گرفتن شرایط زمانی دهه چهل هجری قمری و بر اساس روش موردکاوی تکنیک های روانی به کارگرفته شده در جنگ های حضرت با ناکثین، قاسطین و مارقین (از سوی طرفین) مورد بازخوانی قرار گیرد. تلاش جهت بازگرداندن سران مخالفین، اعزام دیپلمات و مذاکره با رئوس فتنه، تلاش جهت روشن شدن (شفاف سازی) فضا و ریزش بدنه معارضین و تثبیت سپاه خودی، ایجاد رعب در دل دشمن، موضع تهاجمی نسبت به دشمن، مبارزه تن به تن، تشجیع سپاه خودی و تحقیر دشمن، تهاجم به قلب سپاه دشمن، تعیین هدف و پافشاری بر آن، تشویق به جهاد در راه خدا و نکوهش بازماندگان از آن، ارجاع دائم سپاهیان به مبانی دینی جهاد، دفع کید دشمن به مثل آن، رسواسازی فرماندهان ارشد سپاه دشمن در منظر عمومی، رجزخوانی، تکریم سپاهیان خودی و ایجاد رقابت برای جهاد، بهره برداری از ساختار قبیله ای و جو عمومی لشکر جهت دفع کید دشمن، اسکات خصم (ساکت کردن دشمن)، یادآوری و شبیه سازی دوران پیامبر و... برخی از این تکنیک ها هستند. نتایج نهایی این پایان نامه در قالب استخراج اصول اخلاقی و چارچوب دینی بهره مندی از تکنیک های عملیات روانی در فصل پنجم پایان نامه جمع بندی شده و به رشته تحریر در آمده اند. عدم جواز توهین و هتک حرمت، صداقت و راستی، نفی حیله و نیرنگ، پرهیز از تطمیع، پایبندی به عهد و پیمان، عدم جواز آغاز به جنگ، اتمام حجت پیش از آغاز جنگ، رعایت کرامت انسانی، رعایت حقوق اولیه انسانی حتی در مقابل دشمن مهمترین این اصول هستند.