بوتیلیتد هیدروکسی تولوئن (bht) یکی از آنتی اکسیدانهای سنتزی بکار رفته بعنوان ماده افزودنی خوراکی و همچنین ماده افزودنی در لوازم آرایشی می باشد. این ماده اثرات زیان آوری را بر سیستم عصبی مرکزی اعمال می کند. لذا هدف مطالعه حاضر بررسی موارد زیر می باشد:1- اثر بوتیلیتد هیدروکسی تولوئن بر یادگیری و حافظه 2- اثر بوتیلیتد هیدروکسی تولوئن بر توزیع گیرنده d1 دوپامین در هیپوکامپ، آمیگدال و مخچه موش صحرایی نر.3- اثر بوتیلیتد هیدروکسی تولوئن و یادگیری بر توزیع گیرنده d1 دوپامین در هیپوکامپ، آمیگدال و مخچه موش صحرایی نر. در مطالعه حاضر از 30 موش صحرایی نر با وزن 220-300 گرم در سه جفت گروه استفاده شد: 1- گروه شاهد (روغن کنجد با حجمی مشابه گروه آزمایش بدون یادگیری و با یادگیری) 2- گروه آزمایشی 1 (دریافت کننده ی bht در دوز 25 بدون یادگیری و با یادگیری) 3- گروه آزمایشی 2 (دریافت کننده ی bht در دوز 100 mg/kg/day بدون یادگیری و با یادگیری). bht به مدت 15 روز به صورت خوراکی گاواژ شد. یادگیری و حافظه توسط شاتل باکس انجام شد. بررسی توزیع گیرنده d1 دوپامین توسط تکنیک ایمنوهیستوشیمی انجام شد. جهت مقایسه توزیع گیرنده d1 دوپامین در نمونه ها از نرم افزارimage analyzer استفاده شد. یافته ها از طریق آنالیز واریانس یک طرفه و تست تشخیصی توکی آنالیز شد. سطح معنی داری 05/0>p در نظر گرفته شد. داده های این پژوهش نشان داد که bht درهر دو دوز mg/kg/day 100 و 25 به طور معنی داری باعث کاهش در مدت زمان ماندن در روشنایی در آزمون بقای حافظه می شود. داده های ایمنوهیستوشیمی بر اساس برنامه نرم افزاری image analyzer نشان داد که bht در دو دوز 25 و 100 میلی گرم به ازای یک کیلوگرم وزن بدن در روز باعث کاهش معنی داری در توزیع گیرنده d1دوپامین در مقایسه با گروه شاهد در هیپوکامپ، آمیگدال ومخچه موش صحرایی شد. هم چنین نتایج نشان داد که یادگیری در تمامی گروه های شاهد و دریافت کننده bht با دوزهای مورد استفاده در این تحقیق باعث افزایش معنی دار در توزیع گیرنده d1 دوپامین نسبت به گروه بدون یادگیری شد. بر طبق نتایج حاضر، قرار گرفتن در معرض bht موجب اختلال در یادگیری، تثبیت و بقای حافظه در روش یادگیری احترازی غیر فعال و کاهش توزیع گیرنده d1 دوپامین در مخچه، آمیگدال و هیپوکامپ شد، در حالیکه یادگیری و در معرض bht قرارگرفتن منجر به افزایش گیرنده d1 دوپامین در مخچه، آمیگدال و هیپوکامپ می شود.