نام پژوهشگر: بتول ابراهیمی کوشالی
بتول ابراهیمی کوشالی محمد جلالی
از گذشتههای دور میل به آزادی و زندگی مطلوب انسان را بر آن داشته تا همواره در جستجوی بهترین مکان برای پرورش روح و جان خود باشد و اگر این آرزو در سرزمین اصلیاش برآورده نشود به سوی سرزمینهای امنتر برود. اعلامیهی جهانی حقوق بشر میگوید: «هر کس حق دارد در برابر آزار پناهگاهی جستجو کند و از آن بهرهمند شود» ناآرامیها در نقاط مختلف جهان، شکاف فزایندهی سطح توسعه در میان کشورها و نقض استانداردهای رفتار دولتها با مردمشان و نیز اصرار بر پذیرش سیاسیتهای حکومتی از علتهای گسترش پدیدهی پناهندگی است. درحالیکه حمایت از پناهندگان براساس مفاهیم حقوق بینالمللی یک وظیفهی انساندوستانه تلقی میگردد، از نظر تاریخی، منافع ملی دولتها در پذیرش مهاجرین عامل اساسی بوده است. در سال های اخیر، اهداف سیاسی هم به عنوان پارامتری تازه به شرط قبلی افزوده شد، واقعیت اینست که هرگاه اهداف سیاسی و منافع ملی اقتضاء کند، یک فرد، پناهنده محسوب می شود حقوق شهروندی، مجموعهای از حقوق مدنی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادیست که فرد به عنوان تبعهی یک کشور از آن برخوردار است و محور تضمین این حقوق، قانون است. مطابق با میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آخرین دستهبندی حقوق شهروندی به این صورت خواهد بود: حقوق مدنی و سیاسی، حقوق اجتماعی، حقوق اقتصادی، حقوق فرهنگی. پناهنده از حقوقی مشابه حقوق شهروندان برخوردار است که نهادهای ملی و بینالمللی مسئول پناهندگی باید زمینهی تحقق آنها را فراهم کنند، با این تفاوت که شهروندان یک کشور از حقوق شهروندی خود بذاته برخوردارند ولی پناهندگان باید در ابتدا با اخذ پناهندگی صلاحیت حضور در بین شهروندان پیدا کنند و نیز برای استیفای برخی از حقوق باید با مجوز قبلی اقدام کنند که شهروندان نیازی به این کار ندارند. اکنون باید در کنار مدیریت شرایط بحرانی، به مدیریت استراتژیک مسألهی پناهندگی نیز توجه شود و برای این مسأله باید توجه بیشتری به موضوع بازگشت پناهندگان شود، چون بسیاری از اوقات حل شدن آن مسائل یکی از کلیدهای اصلی بازگشت پناهندگان است، بازگشتی که بهنفع همه، و بهخصوص خود پناهندگان است. چون بههر حال بهمعنای بازیافتن شرایط ثبات است.