نام پژوهشگر: سمیه انجمنی
سمیه انجمنی رضا شکرانی
مدیریت یکی از مهمترین فعالیتها در زندگی اجتماعی بشر است. از بین وظایف مدیران، مهمترین و زیربنایی ترین فعالیت مدیر، برقراری ارتباط موثر با کارکنان سازمان است. از بین مهارتهای ارتباطی مدیران(گوش دادن، صحبت کردن، خواندن و نوشتن)، مهارت گوش دادن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مطالعات نشان می دهد که مدیران 45 تا 63 درصد از وقتشان را صرف شنود می کنند، از این رو برخی از صاحبنظران ارتباطات بر این باورند که «شنود موثر» یا همان مهارت خوب گوش دادن سنگ بنای مهارت ارتباطی مدیران امروزی است. در قرآن نیز شنود موثر جایگاه ویژه ای دارد؛ بیان واژه"سمع" و مشتقات آن در قریب به 200 مورد از آیات قرآن، همچنین همنشینی با واژگانی چون عقل، اطاعت، معرفت، قلب، فواد، ایمان، فوز و هدایت نشان از اهمیت این موضوع از منظر قرآن کریم دارد. برای نمونه در قرآن دو راه برای هدایت یافتن و رسیدن به سعادت عنوان شده است که یکی تعقل و دیگری داشتن گوش شنواست. در روایات رسیده از ائمه معصومین(علیهم السلام) نیز اهمیت شنود موثر قابل ملاحظه است، برای نمونه حضرت علی (ع ) می فرمایند: «البصیر من سمع فتفکر ،تیزبین کسی است که شنید پس تفکر کرد.» و یا در جای دیگر می فرمایند:«الا ان اسمع الاسماع ماوعی التذکیر و قبله، آگاه باشید که همانا شنواترین گوشها گوشی است که یادآوری را حفظ کند و بپذیرد.» با توجه به اهمیت مهارت شنود موثر و به منظور دستیابی به وجوه قرآنی و روایی این مهارت، در این پژوهش ابتدا مراحل و مولفه های شنود موثر و موانع و عوامل موثر در آن، از منظر مدیریت، تبیین و پس از آن به بررسی این مهارت در قرآن و روایات پرداخته شده است. سپس با توجه به یافته های مدیریتی، قرآنی و روایی در موضوع، با استفاده از روش تحقیق کیفی «نظریه برخاسته از داده ها»، به ارایه الگویی اسلامی – مدیریتی در این زمینه رسیده و راهکارهای عملی و در حد امکان جامع برای دستیابی به مهارت شنود موثر بیان شود.