ناباروری مردان مسوول حدود 50% از عوامل ناباروری است. در میان اختلالات ژنتیکی که عامل 15-30% از موارد ناباروری مردان است، کروموزوم y به عنوان یک پارامتر کلیدی و مهم در نظر گرفته می شود زیرا حاوی بسیاری از ژن های ضروری برای اسپرماتوژنز و تکوین گنادهای مردانه است. در این مطالعه، بیان ایزوفرم های xkry و kdm5d (دو ژن کروموموزوم y) و همولوگ x آن ها در بیضه های آزواسپرم بررسی شد. هدف از این پژوهش، ارزیابی بیان هر ایزوفرم در بافت بیضه آزواسپرم در مقایسه با بیضه نرمال بوده است. در این حالت، نه تنها درک بهتری از عملکرد ژن های مورد مطالعه به دست می آید، بلکه امکان مقایسه بیان ایزوفرم های هر ژن و نیز مقایسه بیان نسخه های x و y نیز وجود دارد. نمونه ها قبل از استفاده، به لحاظ سیتوژنتیکی تایید شدند. سپس، بیان هر ایزوفرم در این بافت ها با روش real-time pcr مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین، بیان پروتئین xkry با روش western blotting مشخص شد. نتایج، کاهش بیان xkrx1 و افزایش بیان kdm5c1 و kdm5c2 را در بافت سلول سرتولی تنها (scos) و افزایش بیان kdm5c2 را در بافت بیضه با توقف بلوغ اسپرم (ma) نشان داد. همچنین تفاوت معنادار بین xkrx1 و xkrx2 ، kdm5d1 و kdm5d3 در گروه scos و kdm5c1 و kdm5c2 در گروه ma و نیز بین ژن های kdm5d و kdm5c در هر دو گروه بافتی تعیین شد. بیان پروتئین xkry در بیضه های نرمال و ma مشاهده شد؛ اما در بیضه scos دیده نشد. این مطالعه اهمیت بررسی ژن ها و پروتئین های azfb و همولوگ x آن ها را در فرآیند باروری مردان نشان می دهد. پروژه انجام شده اولین گزارش می باشد.