نام پژوهشگر: مایده دانش یار
مایده دانش یار محمود شعبانپور
کیفیت خاک ظرفیت نوع ویژهای از خاک برای کاربرد آن در زیست بومهای طبیعی یا مدیریت شده است و یکی از مهمترین عوامل مورد بررسی در ارزیابی مدیریت خاک و پایداری محیط زیست به شمار میرود. افزایش فشارهای ناشی از رشد جمعیت، دخالت روزافزون انسان در اکوسیستمهای طبیعی و تغییر ویژگیهای ذاتی خاک، نیاز به بررسی اثرات تغییرات کاربری بر کیفیت خاک را افزایش داده است. تأثیر نوع کاربری اراضی بر نحوهی عملکرد خاک در طبیعت، از طریق ارزیابی شاخصهای کیفیت خاک صورت میپذیرد. این پژوهش با هدف بررسی اثر کاربریهای مختلف بر برخی از شاخصهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی کیفیت خاک در دو عمق 15-0 و 30-15 سانتیمتری در بخشی از اراضی کشاورزی شهرستان فومن، واقع در استان گیلان، انجام گردید. برای مطالعه، سه کاربری چای، شالیزار و باغ همجوار، که به مدت طولانی تحت کشت قرار داشته و از نظر خصوصیات اقلیمی و فیزیوگرافی مشابه بودند، در منطقه فوقالذکر انتخاب شدند. مجموعا 24 نمونه در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار از کاربری های مورد مطالعه جمع آوری گردید. برخی از خصوصیات خاک، شامل ماده آلی، ازت کل، پتاسیم و فسفر قابل دسترس، کلسیم و منیزیم تبادلی، ph، هدایت الکتریکی عصاره ی اشباع خاک، ظرفیت تبادل کاتیونی، کربنات کلسیم معادل، میانگین وزنی قطر خاکدانه، بافت خاک، جرم مخصوص ظاهری، رطوبت اشباع، ظرفیت آب قابل دسترس و تنفس میکروبی خاک به روش های مرسوم آزمایشگاهی اندازهگیری شدند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان میدهد که سه کاربری مورد مطالعه اختلاف معنیدار آماری از نظر میزان هدایت الکتریکی اشباع در هر دو عمق و رطوبت اشباع و جرم مخصوص ظاهری در عمق 15-0 سانتیمتری نداشتند. همچنین کاربری باغ بیشترین مقدار ماده آلی، ظرفیت تبادل کاتیونی، کلسیم و منیزیم تبادلی، پتاسیم و فسفر قابل دسترس، ازت کل، میانگین وزنی قطر خاکدانهها و تنفس میکروبی را نسبت به دو کاربری دیگر در هر دو عمق مورد بررسی نشان داده است. با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش، به طور کلی می توان نتیجه گرفت، عملیات کشاورزی شدید و دراز مدت به ویژه در مورد کاربری شالیزار که کشت مرسوم منطقه نیز می باشد، در نهایت می تواند موجب کاهش کیفیت و افزایش تخریب خاک شده و پیامد های نا مطلوبی را به دنبال داشته باشد که برای توسعه و سلامت محیط یک تهدید محسوب می گردد، بنابراین نیاز است تا مدیریت پایدار خاک گسترش یابد.