نام پژوهشگر: مصطفی اولیا

بررسی مردم شناختی بازارهای سنتی شهر یزد
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1391
  مصطفی اولیا   محمد همایون سپهر

بازار از زمان شکل گیری، از مهمترین کانون های تجمع اقشار گوناگون بوده است. بازارها همواره از لحاظ قتصادی، فرهنگی و سیاسی نقش به سزایی را عهده دار بوده اند. بازار یزد مانند دیگر بازارهای ایران به لحاظ موجودیتش در شهر اسلامی دارای خصوصیات فرهنگی متناظر آن است. بازار نیز مانند هر پدیده ی دیگری شاهد تغییرات گوناگونی در ابعاد مختلف بوده است، که این تغییرات براساس نیازها و شرایط گوناگون صورت گرفته است. بازار یزد همچنان از مهمترین مکان های فرهنگی- اجتماعی شهر یزد به حساب می رود که می توان آن را به مثابه یک ارگانیسم زنده انسانی در نظر گرفت. تبادلات اقتصادی و اجتماعی انسان ها بهترین ابزار برای انتشار و اشاعه فرهنگ هاست. مجموعه بازارهای یزد بر اثر خیابان کشی های دوره پهلوی، بخصوص خیابان قیام(شاه سابق) در محور شرقی– غربی به دو نیم شد و با از دست دادن ساختار و نظام فضایی اصلی خود به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شده است. در این مطالعه با استفاده از روش کتابخانه ای ابتدا سوابق تاریخی بازار یزد بررسی شد و در ادامه با روش مشاهده مستقیم و مشارکتی و حضور در محل تحقیق اطلاعات مورد نظر جمع آوری گردید. بازارهای سنتی یزد شامل اصناف گوناگونی با مرز و محدودیت های نسبتا مشخصی است که با توجه به خرده فرهنگ های مرتبط با هر صنف، فضای مطالعاتی مناسبی را فراهم کرده اند. در این تحقیق اطلاعاتی در خصوص موقعیت های مکانی بازارهای یزد، مکان های خدماتی و عمومی بازار (نظیر مساجد، مدارس، آب انبار ها) و همچنین ویژگی های فرهنگی منحصر به فرد بازار از جمله مراسم و مناسک ملی-مذهبی، هدایا و دهش ها، وقف ها و ... پرداخته شده است. بنابراین بازار نه فقط به عنوان فضایی اقتصادی بلکه به عنوان نهادی اجتماعی و میراثی فرهنگی در تنظیم روابط اجتماعی موثر بوده است، چرا که در هم تنیده شدن روابط گوناگون بازاریان باعث ایجاد نقش های اجتماعی و اقتصادی در آن شده است.