اقدامات متقابل در عمل، انواع گوناگونی را شامل می­شوند که آنها را می­توان به دو دسته نظامی و غیر نظامی تقسیم نمود. در این میان اقدامات متقابلی که همراه با زور اعمال می­گردند، مغایر با مفاد منشور ملل متحد خواهد بود. نهاد­های بین المللی همچون مجمع عمومی سازمان ملل متحد، شورای امنیت و دیوان بین المللی دادگستری در راستای محکومیت این گونه اقدامات بر اساس قوانین گام­های موثری باید بردارند. اقدامات متقابل، واکنشی برای تخلّفات بین المللی دولت­ها محسوب می­شود. اجرای چنین اقداماتی از سوی دولت­های زیان­دیده ناشی از ارتکاب عمل نامشروع بین المللی دولت مسوول است. بنابر این توجیه مشروعیت کاربرد این تاسیس حقوقی در جامعه جهانی به لحاظ وجود رفتار متخلّفانه بین المللی دولت مسوول است. در فقه امامیه، اقدامات متقابل بر اساس آیات قرآن، روایات و سیره معصومین (ع) با در نظر گرفتن شرایط آن، عملی مشروع و قانونی تلقی می­گردد. البته در کنار این اصل فقهی، نباید از وجود واقعیتی همچون عدم بکارگیری چنین قاعده­ای در مناسبات اجتماعی و جایگزینی آن در اصول اخلاقی غافل شد. چنین امری در صورتی امکان پذیر خواهد بود که عفو، گذشت و سایر اصول اخلاقی ـ که مورد تاکید شارع مقدس اسلام است ـ سبب جری شدن طرف مسوول و سوء استفاده وی نگردد.