نام پژوهشگر: اسماعیل داردان
اسماعیل داردان سعداله هوشمند
عوامل نامساعد محیطی تاثیر نامطلوبی بر تولید گیاهان دارند. شوری خاک یکی از این عوامل محدود کننده است که بر میزان تولید و کیفیت محصول گیاهان تاثیر نامطلوب می گذارد. شوری با بر هم زدن تعادل یونی باعث ایجاد تنش اسمزی و یونی در سلول های گیاهی می شود. در این تحقیق، به منظور بررسی آسیب های تنش شوری بر گیاهان سه آزمایش شامل: بررسی تاثیر تنش شوری بر جوانه زنی، تاثیر شوری بر خصوصیات تکثیر سلولی مریستم ریشه و خصوصیات رشد رویشی در دو گیاه جو و ذرت هر یک شامل دو رقم متحمل و حساس به شوری در طرح فاکتوریل در قالب کاملا تصادفی در سه تکرار صورت گرفت. در آزمایش جوانه زنی تیمار های شوری در پتانسیل های مختلف نمک کلرید سدیم شامل: 0 (شاهد)، 75، 150، 225، 300 و 375 میلی مولار nacl برای جو و 0 (شاهد)، 75، 150، 225 و 300 میلی مولار naclبرای ذرت در ظرف پتری اعمال و به مدت 12 روز در دمای 2±25 درجه سانتی گراد در ژرمیناتور قرار داده شدند. در پایان روز 12 درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه و وزن خشک ریشه چه و ساقه چه اندازه گیری شد. نتایج آزمایش جوانه زنی نشان داد تنش شوری باعث کاهش صفات اندازه گیری شده می شود. بیشترین میزان کاهش صفات در شوری حداکثر (375 میلی مولار برای جو و 300 میلی مولار برای ذرت) دیده شد. ارقام متحمل به شوری در هر دو گیاه جو و ذرت در اکثر صفات برتری بیشتر و معنی داری نسبت به ارقام حساس داشتند. به منظور بررسی خصوصیات تکثیر سلولی مریستم ریشه، بعد از اعمال تنش شوری شامل: 0 (شاهد)، 75، 150، 225 و 300 میلی مولار nacl برای هر دو گیاه جو و ذرت، نمونه های از مریستم ریشه های 5/1 تا 2 سانتی متری تحت بررسی میکروسکوپی قرار گرفتند. نتایج حاصل از مشاهدات تقسیم میتوز در مریستم ریشه گیاهان جو و ذرت، بیانگر اثر تنش شوری بر کاهش ضریب میتوز، کاهش تقسیم میتوز در مراحل مختلف تقسیم را بیان می کند. این نتایج بیانگر سمیت nacl و اثر آن بر تقسیم میتوز می باشد. اولین پاسخ گیاه حساس به تنش شوری کاهش تقسیم میتوزی و در نتیجه کاهش رشد گیاه است. که این کاهش در ارقام جو معنی دار بود ولی تفاوت معنی داری بین رقم متحمل و حساس ذرت مشاهده نشد. جهت بررسی تنش شوری بر خصوصیات رشد رویشی نیز آزمایشی در شرایط کشت هیدروپونیک با سطوح شوری 0 (شاهد)، 75، 150، 225 و 300 میلی مولار nacl برای ارقام متحمل و حساس هر دو گیاه جو و ذرت انجام شد. بعد از گذشت 45 روز از شروع انجام ازمایش صفات از قبیل طول اندام هوایی و ریشه، وزن تر و خشک ریشه، وزن تر و خشک اندام هوایی، تعداد برگ و پنجه در هر بوته مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج بدست آمده از آزمایش بیانگر تاثیر شوری بر روی تمامی صفات بود. میزان آسیب شوری و کاهش توان تولیدی در ارقام حساس جو و ذرت بیشتر از ارقام متحمل بوده است.