اگر بومی سازی را، هماهنگ کردن تجدد با سنت های ایرانی– اسلامی جامعه تعریف کنیم روشنفکران در خلق این نوع تجدد نقش اساسی داشته اند. در این رساله به دو روشنفکر بومی ساز تجدد یعنی طالبوف و شادمان پرداخته می شود. نظرات طالبوف بیانگر نوعی از نظام سیاسی است. که نسبتا مورد پسند توده های متشرع، عقلای قوم و روحانیون مذهبی بود. این نوع تجدد خواهی از مجرای شریعت، جامعه را با علم و دانش، مدنیت و رویه ی آگاهی بخش غرب آشنا می کند. طالبوف راه برون رفت از عقب ماندگی را، اخذ تجدد از طریق شریعت و پالایش کردن سنن غلط اجدادی از خرافات و اوهام می داند. او از شریعت به عنوان مهمترین ابزار خلق ظرفی که قابلیت پذیرش نوگرایی را دارد نام می برد. شادمان از مهمترین متفکران دوران رضا شاه است که برای اخذ تمدن غربی و بومی سازی آن مبتنی بر فرهنگ و زبان فارسی مدل خاص خود را ارائه داد. وی معتقد است که باید با احتیاط و میل تمدن فرنگی را اخذ کرد. او فکلی را مهمترین محدودیت و مانع بر سر راه اخذ تمدن فرنگی می داند. زیرا افکار مردم را آشفته می کند و وقت ملت را ضایع می گرداند. شادمان راه برون رفت از مانع فکلی را در رسوا کردن او از طریق امتحان کردنش می داند. برای این منظور نباید با فکلی مدارا کرد. شادمان رمز بدست آوردن تمدن فرنگی را کار و تلاش شبانه روزی، آموختن کامل زبان فارسی و تسلط کامل بر زبان بیگانه می دانست.