نام پژوهشگر: معصومه الهی نیکو
معصومه الهی نیکو علی اکبر امینی
حرکت دومینووار انقلابهای اخیر خاورمیانه ذهن بسیاری از نویسندگان، روزنامه نگاران وتئوری پردازان در حوزه های سیاسی، اجتماعی، رسانه ای و... را به خود مشغول داشته و هر یک از آنان از دیدگاهی ویژه به تبیین چرایی و چگونگی این پدیده پرداخته است. بسیاری از آنان دگرگونی سیاسی در خاورمیانه را تنها رویایی خوشبینانه برای ملتهای آن می دانستند و حتّی خود مردمان این منطقه در سایه نظامهای چندین وچند ساله خودکامه و پدرسالار، چنین بیداری و خیزشی را سرابی بیش نمی پنداشتند. خودسوزی جوان تونسی در یکی از خیابانهای این کشور به نشانه اعتراض به سیاستهای فرهنگی و اجتماعی، اقتصادی و سیاسی دولت، سوژه نخست بسیاری از رسانه های مهم جهان و سایتها و شبکه های اجتماعی و مایه شورش گسترده در آن کشور شد و فرار «بن علی» و سرنگونی دیکتاتوری 23 ساله او را به دنبال آورد. امّا مهمتر از آن، دامنه دار شدن این اعتراضها و پیوستن مردمان زیر ستم در دیگر کشورهای عربی چون مصر، الجزایر، یمن، اردن و... به این مبارزه آزادیخواهانه بود تا جایی که چند روز پس از آن، جوانی الجزایری نیز در اعتراض به سیاستهای استبدادی در کشورش دست به خودسوزی زد. از این رو، رویدادهای تونس نقطه آغازین دورانی تازه از مبارزات دموکراتیک و جنبشهای اجتماعی در آفریقا و خاورمیانه، بویژه در کشورهای عربی شد. هر مسئله ای به مانند تحولات کشورهای عربی خاورمیانه و شمال آفریقابعاد گوناگون و متغیرهای بسیاری را داراست و می توان این موضوع را از رویکردهای مختلف به بحث گذاشت. اما این پژوهش بر آن است ایدئولوژی و تفکرات اسلام گرایان تونس را بررسی کند و میزان تاثیرگذاری این متغیر را بر تحولات اخیر و انقلاب تونس به آزمون گذارد. انقلاب های مختلف دارای ویژگی های مشابه و گاه متناقض با هم بوده اند. اصولی که به عنوان پایه ای برای نارضایتی و شورش های مردمی قابل تبیین و بررسی هستند. ملت های خاورمیانه و کشورهای عربی آن با شکل دادن این انقلاب ها رویکرد جدیدی را در فضای بین المللی گشوده اند و نشان داده اند که خاورمیانه در هزاره جدید، می تواند منطقه ای پیشرو در این مسیر باشد.