نام پژوهشگر: همایون سپهر

بررسی مردم شناختی جشن دندان نشان (گاز فروشان) در استان گیلان ، مطالعه موردی روستای شیخ محله واقع در شهرستان فومن بخش جیرده
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی 1391
  زینب خنجری   همایون سپهر

نیاکان ما از دیرباز می کوشیدند به مناسبت های گوناگون به درگاه خداوند شکرگزاری و نیایش کنند که گاهی این نیایش ها با جشن همراه می شد و همواره جشن های گوناگون را در تقویم می توانیم مشاهده کنیم برای مثال جشن نوروز – جشن سده ... نمونه هایی از این جشن های ایرانی است که تولد عنصری در طبیعت را جشن گرفته و از این طریق شکرگزار این تولد است در مورد تولد کودک و جشن گرفتن برای این امر هم به نوعی شکرگزاری را شامل می شود و هم خبر کردن اطرافیان برای اعلام این تولد که در هر شهر به نوبه خود برگزار می شود و در مراحل بعدی زندگی هر فرد این جشن ها تکرار می شود مانند دندان در آوردن کودک یا مرحله بلوغ (سن تکلیف ) رسیدن فرد از جمله مناسبت ها و آداب و رسوم جشن هایی است که با تفاوتی اندک در هر قوم برگزار می شود در این تحقیق به عنوان جشن دندان نشان ( گاز فروشان ) به بررسی چگونگی و کیفیت مرحله دندان در آوردن کودک در این استان (گیلان) پرداخته ایم . در گیلان این جشن به این طریق انجام می گیرد که کودک را در برابر سفره ای می نشانند که بر روی آن نمادها ی مختلفی مانند آیینه ، قران ، خودکار ، شانه ... قرار داده اند و بر اساس اعتقاد مردم این ناحیه کودک دست به هر کدان برد آینده شغلی و حرفه کودک روشن می شود . در این پایان نامه از نحله کارکرد گرایی و همچنین برای تحلیل نمادهایی حاضر در آیین از نمادگرایی گیرتز استفاده شده است و به دلیل اینکه این جشن به نوعی مرحله ای از زندگی هر فرد را بیان می کند از نظریه گذار وان ژین استفاده شده است قلمرو این پژوهش استان گیلان در نظر گرفته شده به سبب این که روش مطالعه این تحقیق مردم شناختی و مطالعه ژرف نگر می باشد محدوده کوچک روستای شیخ محله واقع در شهرستان فومن را انتخاب کرده ایم. اطلاعات حاصله در این پژوهش از طریق مصاحبه جمع آوری شده و در پی هدف بررسی جشن و آیین های سور و نمادهای حاضر و چگونگی برگزاری این جشن ( دندان نشان ) بوده ایم تا در اهمیت انجام آن که حفظ این آیین های ماندگار می باشد و همچنین معرفی آن برای نسل های آینده کوشا باشیم . واژگان کلیدی: جشن ، دندان ، نماد ، شیخ محله ، گیلان ( به اختصار در تعریف مفاهیم و اصطلاحات آورده شده)

تحلیل مردم شناختی تحولات پوشش زنان تهران در قرن اخیر (با نگاهی ویژه به دوران قاجار تا کشف حجاب)
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - پژوهشکده علوم اجتماعی 1391
  زهرا روحی سنگتابی   همایون سپهر

لباس پوشیدن سابقه ای به اندازه حیات انسان دارد و جز پیروان یکی از مکاتب فکری که بر لزوم برهنه زیستی پای می فشارند همه افراد به نوعی آن را تجربه می کنند. لباس , افزون بر حفظ انسان از سرما و گرماو یاری دادن وی در حفظ عفت و شرم , در آراستگی و زیبایی آدمی نیزنقش مهمی ایفا می کند و می توان آن را نشان دهنده گرایش اعتقادی فرد و وابستگی وی به فرهنگی خاص دانست . یکی از امتیازات انسان , در مقایسه با موجودات دیگر تهیه پوشش مناسب است.بر این اساس ,لباس پوشیدن جزئی از شئون انسانی است هر گاه ما بتوانیم تبدیل انسان جنگلی و غارنشین را به انسان متمدن امروزی مورد برسی قرار دهیم تا اندازه ای خواهیم توانست به چگونگی پوشاک او و علل تغییر فرم آن پی ببریم و این میسر نیست مگر به کمک علم مردم شناسی و باستان شناسی. پوشش زن و مرد ایرانی از جمله مسایلی است که از دوران باستان دارای اهمیت بوده زیرامردم ما حامل فرهنگی غنی و ریشه دار با آمیزه ای ازاعتقادات دینی ونگرش تاریخی هستند. .پوشش و لباس مبین تحولات یک جامعه و در عین حال بیانگر تفاوتهای فرهنگی،اعتقادی واقتصادی است که در میان اقشار آن جامعه وجود دارد. در پژوهش حاضر توجه بیشتر به تغییر و تحولات لباس زنان تهران از دوره قاجار تاکشف حجاب می باشد زیرا بررسی تاریخ به منظوراطلاع از تحولات لباس زنان نشان می دهد که ناصرالدین شاه قاجار ورضاخان پهلوی بیشترین تأثیر را بر این تغییر و تحول داشته اند . لباس زنان در تهران قدیم عبارت بود از: شلیته کوتاه یا بلند ، شلوار تنگ ، پیراهن کوتاه یقه بسته ، ویل نیم تنه ،چار قدو بیرون از خانه چاقچوروچادر می پوشیدند ، اما تعداد لباس زنان امروز تهران تحت تآثیر اشاعه فرهنگی،نمادگرایی وکارکرد نسبت به گذشته کم تر شده و شامل انواع بلوزودامن یا پیراهن ویا بلوزو شلواراست و برای بیرون رفتن از منزل موظف به حفظ حجاب شرعی هستند .اغلب زنان تهران در انتخاب نوع پوشش و لباس به شرایط آب و هوایی، باورها و اعتقادات دینی ، سطح اقتصادی وکارکرد متناسب توجه دارند. کلید واژه ها : پوشش ، لباس ، فرهنگ ، اعتقادات ،حجاب ، چادر ، پیراهن .

بررسی مردم شناختی فرهنگسراها و فعالیتهای هنری آنها (موردمطالعه فرهنگسرای اشراق واندیشه )
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1392
  جواد درویش   همایون سپهر

لازمه توسعه و داشتن یک شهر مدرن ایجاد مراکز گسترده فرهنگی است تا همزمان با توسعه خدمات شهری، فرهنگ شهروندان نیز ارتقاء یابد. در ایران چند سالی است که نهضت فعالیتهای فرهنگی در شهرداری ها به خصوص در کلانشهرها ایجاد شده است. امروز نیاز اساسی جامعه شهری گسترش فرهنگ شهروندی است تا بتوان با مشارکت شهروندان، از آسیب های اجتماعی پیشگیری کرد. فرهنگسراها در واقع یکی از مهمترین اماکن فرهنگی به شمار می روند که به دلیل ارتباط نزدیک با خانواده می توانند بر روند فرهنگ سازی در خانواده موثر باشند و به دنبال آن بر فرهنگ عمومی جامعه تاثیر بسزا بگذارند. بی شک حوزه فرهنگ سنگ بنای مشارکت اجتماعی مردم در مدیریت شهری است و با توسعه مشارکت شهروندان حضور آنها در سایر عرصه ها افزایش چشمگیری خواهد یافت. هدف اصلی این تحقیق بررسی مردم شناختی فرهنگسراها و فعالیتهای هنری آنهاست. در این تحقیق از روش ژرفانگر همراه با مشاهده مشارکت آمیز، مصاحبه و استفاده از افراد آگاه و مطالعات کتابخانه ای و اسنادی بهره گیری شده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که وجود قومیت های مختلف با خرده فرهنگهای متفاوت و یک دست نبودن منطقه4 از مواردی است که انجام کار فرهنگی در این منطقه را با مشکل مواجه کرده است. فرهنگسرای اشراق نقش مهمی در ایجاد یک فرهنگ و روش زندگی مشترک در بین مردم داشته و می تواند واسطه خوبی در جهت هماهنگی اعتقادات و روشهای مناسب زندگانی در بین مردم باشد. با توجه به مرکزیت داشتن منطقه7 و سطح متوسط مردم، شرایط کار بهتر بوده و شناخت فرهنگسرا نسبت به نیازهای جامعه و خواسته های مردم بیشتر بوده و در نتیجه کلاسها و دوره هایی که برگزاری می گردد بر اساس نیاز مردم برنامه ریزی می گردد و به موفقیت بیشتری دست یافته است.