نام پژوهشگر: حمید جلیل وند
قاسم زنگانه حمید جلیل وند
با توجه به بهره برداری چوب در مناطق بهره برداری شده جنگل به نظر می رسد که بهره برداری بر روی ویژگی های بوم شناختی و جنگل شناسی اثر داشته باشد. بدین منظور ساختار توده، تنوع زیستی، ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک، لاشبرگ و ویژگی های کرم خاکی در دو توده بهره برداری شده (مدیریت شده) و بهره برداری نشده (مدیریت نشده) در سری دو طرح جنگل داری رضاییان علی آباد کتول مورد بررسی قرار گرفت. در این بررسی در دو توده بهره برداری شده و بهره برداری نشده پلات های بزرگ یا ماکروپلات (1000 مترمربعی)، پلات های متوسط یا مزوپلات (100 مترمربعی) و پلات های کوچک یا میکروپلات (1 متر مربعی) پیاده شد. ماکروپلات ها و مزوپلات ها دایره ای شکل و میکروپلات ها مربعی شکل پیاده شد. آماربرداری به روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده انجام شد. تعداد 40 ماکروپلات در پارسل بهره برداری شده (پارسل 202) و 60 ماکروپلات در پارسل بهره برداری نشده (پارسل 244) پیاده شد. در ماکروپلات مشخصات کمی و کیفی درختانی که بیش از 5/12 سانتی متر قطر داشتند و مشخصات کمی درختان شاهد اندازه گیری شد. در مزوپلات کلیه نهال ها برحسب کلاسه های قطری شمارش شد و در مجموع در دو پارسل 100 مزوپلات اندازه گیری شد. در میکروپلات تعداد پوشش علفی کف جنگل برحسب گونه شمارش شد و درصد پوشش آن نیز تعیین شد و در مجموع در دو پارسل 500 میکروپلات پیاده شد. در ارتباط با ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک و ویژگی های کرم خاکی، تعداد 10 پلات در پارسل بهره برداری شده و 15 پلات در پارسل بهره برداری نشده به صورت انتخابی برای نمونه برداری انتخاب شد. در پلات ها، نمونه های خاک و کرم خاکی در دو عمق 10-0 و 20-10 سانتی متر برداشت شد و جهت تعیین ویژگی های مختلف فیزیکی و شیمیایی به آزمایشگاه انتقال داده شد. نتایج نشان داد که از لحاظ ویژگی های تنوع درختان، پوشش علفی کف و زادآوری در دو رویشگاه با یکدیگر اختلاف معنی دار وجود داشت. در ارتباط با ویژگی های کمی و کیفی درختان، قطر گونه، عرض تاج، تعداد در هکتار درختان بادافتاده و تعداد در هکتار کنده در رویشگاه بهره برداری شده بیشتر بود اما تعداد در هکتار خشکه دار در رویشگاه بهره برداری نشده بیشتر بود. هر دو رویشگاه سه اشکوبه و غالبیت با اشکوب بالا بوده و درختان عمدتا شاقولی و سالم بوده و از لحاظ درجه کیفی درختان، تفاوتی بین آنها وجود نداشت و همچنین چندشاخگی و ریزش برگ نیز مشاهده نشده و اختلاف معنی دار در حجم وجود نداشت. در ارتباط با ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک، میزان پتاسیم، فسفر، اسیدیته، هدایت الکتریکی و رطوبت اشباع خاک و همچنین نیتروژن لاشبرگ در دو توده در سطح احتمال 5% با یکدیگر اختلاف معنی دار داشت اما سایر ویژگی های خاک و لاشبرگ در دو رویشگاه با یکدیگر اختلاف معنی داری نداشت. در ارتباط با ویژگی های کرم خاکی، در دو رویشگاه بهره برداری شده و بهره برداری نشده تفاوت معنی داری در صفات اندازه گیری شده کرم خاکی وجود نداشت. کلمات کلیدی : جنگل بهره برداری شده، جنگل بهره برداری نشده، ساختار، تنوع، خاک، کرم خاکی