چکیده: با توجه به خسارت کمی و کیفی علف های هرز و نقش کشاورزی در تامین امنیت غذایی مردم کشورها، مصرف علف کش ها امری اجتناب ناپذیر می باشد. امروزه به دلیل استفاده بی رویه علف کش ها مشکل مقاومت علف های هرز به سموم شیمیایی اتفاق افتاده است. این مشکل سبب مصرف مقادیر بالاتر علف کش ها می گردد که می تواند عواقب زیست محیطی را در پی داشته باشد. همچنین برای غلبه بر مشکل مقاومت بایستی از فرمولاسیون های جدیدتر علف کش ها استفاده نمود که کشور ما از نظر این تکنولوژی به کشورهای خارج وابسته است. به همین دلیل در راستای دستیابی بر این موضوع و بررسی مراحل اولیه فرمولاسیون علف کش ترکیبات شیمیایی نورمازین، تیوریدازین (بازدارنده های پیروات دهیدروژناز) و سولفونامید (بازدارنده بیوسنتز اسید فولیک) انتخاب و اثرات آنها بر روی گیاهان مختلف در مراحل جوانه زنی و مرحله رشد رویشی بر روی گیاهان ذرت، گندم ،جو،توتون، قدومه و خاکشیر بررسی شد. سپس از نمونه های مختلف به دست آمده، نمونه برداری و میزان وزن خشک ریشه چه، وزن خشک ساقه چه، درصد جوانه زنی، وزن خشک باقیمانده بذر،وزن خشک کل گیاهچه ،میزان مصرف ذخایر بذر،کارایی تبدیل و درصد کاهش ذخایر بذر بررسی گردید. نتایج حاکی از آن بود که بازدارنده های پیرووات دهیدروژناز مانع از تبدیل استیل کوآ به پیرووات (سوبسترای اولیه چرخه کربس) شده است و انرژی لازم برای سنتز سایر بیومولکول ها فراهم نمی شود وباعث توقف رشد گیاهان مذکور گردید.باز دارنده سنتز اسید فولیک نیزمانع از سنتز اسیدهای نوکلئیک می شود ودر نتیجه تقسیم سلولی و رشد سلول متوقف می گردد. درصد جوانه زنی، کارایی تبدیل ،درصد کاهش ذخایر بذر در گیاهان تیمار شده با بازدارنده ها نسبت به شاهد کاهش معنی داری نشان داد اما وزن خشک باقیمانده بذر نسبت به شاهد افزایش معنی داری نشان داد.مشابه چنین آزمایشی درسطح مزرعه با محلول پاشی بازدارنده ها در مرحله 3-4 برگی گندم،جو و ذرت انجام گرفت و در روزهای مختلف نمونه برداری و وزن تر و خشک اندام های هوایی محاسبه گردید. همچنین طی بررسی میزان فعالیت آلفا آمیلاز در حضور بازدارنده های پیرووات دهیدروژناز روی گیاه گندم مشخص شد که میزان فعالیت آنزیم نامبرده از زمان های اولیه تیمار با بازدارنده تا 72 ساعت بعد ثابت مانده و نسبت به شاهد کاهش معنی داری نشان داد.

ایجاد تنوع ژنتیکی و بهره برداری از آن از اهداف اساسی در اصلاح نباتات می باشد. القای موتاسیون به عنوان یکی از راههای موثر برای القای تنوع ژنتیکی در گیاهان شناخته شده است. به منظور بررسی تأثیر اشعه گاما در جهش زایی گل شاخه بریده لیلیوم رقم تریسور، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار در سال 1392 در گلخانه تحقیقاتی گروه علوم باغبانی دانشگاه زنجان طراحی شد و در آن پیاز های لیلیوم در 6 سطح تحت دزهای مختلف اشعه گاما (شاهد، 10، 20، 30، 40 و50 گری) مورد پرتوتابی قرار گرفتند. سپس تعداد برگ، سطح برگ، وزن تر و خشک بوته، ارتفاع ساقه گلدهنده، محتوای نسبی آب برگ، نشت یونی، قطر پیاز، کلروفیلa ،b و کل اندازه گیری و ثبت شد. نتایج نشان داد که به جز در صفت محتوای نسبی آب برگ و قطر پیاز که اختلاف معنی داری مشاهده نشد بقیه صفات در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنی داری از خود نشان دادند. اولین مرحله در برنامه های اصلاحی به طریق موتاسیون تعیین دز مطلوب برای ایجاد موتاسیون (gr50) می باشد که در این دز بیشترین میزان موتاسیون در نمونه ها القا می شود و هم چنین حداقل آسیب و تلفات (50 درصد کاهش رشد) را در بر خواهد داشت با توجه به ضریب تبیین(r2) بدست آمده بالاتر در صفت وزن خشک، این صفت شاخص مناسبی برای تعیین دز مطلوب نسبت به صفات تعداد برگ، سطح برگ، وزن تر، ارتفاع ساقه گلدهنده و کلروفیل کل در نمونه های مورد بررسی بود. در نهایت محدوده مطلوب دز اشعه در این گیاه بین 5/22 تا 5/27 گری محاسبه شد.

نقش عمده سبزی ها و میوه ها در تأمین ویتامین ها و مواد معدنی است که در متابولیسم بدن انسان نقش اساسی دارد. گوجه فرنگی یکی از سبزی هایی است که به علت داشتن انواع ویتامین ها، کاروتن، اسیدهای آلی، قند و املاح معدنی نقش مهمی در سلامت انسانها دارد و به صورت های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از اختلالات فیزیولوژیکی در گیاهان و اندام های گیاهی آسیب سرمازدگی است که در درجه حرارت های پایین اما نه درجه حرارت هایی که منجر به یخ زدگی شود و در درجه حرارت های 15-0 درجه سانتی گراد ایجاد می شود. امروزه استفاده از مواد شیمیایی در رفع خطر سرمازدگی اثرات سوئی در تغذیه دارد، از این رواستفاده از سالیسیلیک اسید به عنوان ماده ای مفید در حال حاضر رو به رواج است. سالیسیلیک اسید علاوه بر اینکه نقش مهمی در برابر تنش های زنده در گیاهان ایفا می کند، در برطرف کردن اثر سوء تنش های غیر زنده مثل دمای پایین نیز نقش مهمی دارد. به منظور بررسی اثر تیمار پیش و پس از برداشت سالیسیلیک اسید برای کاهش آسیب سرمازدگی گوجه فرنگی چری، آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا شد. غلظت سالیسیلیک اسید بکار رفته 75/0 میلی مولار و آب مقطر به عنوان شاهد بود. طی این بررسی تعدادی از صفات فیزیولوژیکی و بیو شیمیایی از جمله: اسیدیته، مواد جامد محلول، شاخص طعم، کاهش وزن و آسیب سرمازدگی و پرولین، مالون دی آلدهید،گایاکول پراکسیداز، هیدروژن پراکسید و پروتئین مورد ارزیابی قرار گرفت. داده های حاصل از پژوهش با استفاده از نرم افزار sas مورد آنالیز قرار گرفت. نتایج سرمازدگی نشان داد که تیمار قبل از برداشت سالیسیلیک اسید موثر بود ونتایج صفات فیزیولوژیکی نشان داد که سالیسلیک اسید موجب کاهش سرمازدگی و حفظ کیفیت میوه ها شد. نتایج حاصل از صفات بیوشیمیایی نشان داد که تیمار قبل از برداشت سالیسیلیک اسید موجب افزایش پرولین، کربوهیدرات و تیمار پیش و پس از برداشت سالیسیلیک اسید موجب افزایش گایاکول پراکسیداز شد.